SETPS-SEAKLN Hala’o Seminiár ho Kumunidade Hatolia

HATOLIA, Sekretariu Estadu Terras Propriedades (SETP) hamutuk ho Sekretáriu Estadu ba Asuntu Konbatente no Libertasaun Nasional (SEAKLN) iha loron 5 fulan-Jullu 2014 foin lalais ne’e hala’o seminiár ho komunidade sira iha Sub-distritu Hatolia, distritu Ermera hodi ko’alia kona-ba problema rai no problema veteranus.

Iha seminár ne’ebé organiza hosi Justisa e Paz dioseze Dili nian ne’e, SETP Jaimé Xavier Lopes ko’alia liu kona-ba plantasaun café fatubessi ne’ebé oras ne’e komunidade sira maka okupa.

Kona-ba plantasaun café komunidade sira ne’ebé maka oras ne’e uza hela bele ku’u no hadi’an ba, maibé to’o loron ida bainhira estadu presiza plantasaun ne’e estadu sei foti. Maske iha Artigu 54 Konstituisaun RDTL hateten sidadaun hotu iha direitu ba rai pedasuk ida.

Tanba tuir lei Nú 1/2003 hateten, rai no propriedade sira ne’ebé maka estadu portugés ho Estadu Indonesia inklui mós nia komunidade sira hosik hela, provizoriamente estadu Timór-Leste liuhosi Terras Propriedade maka administra.

Maske nune’e iha dekretu lei Nú. 19/2004 fó dalan ba komunidade sira ne’ebé maka okupa rai no propriedade estadu nian tenki rezistu iha terras propriedade hodi bele halo kontratu arrendamentu ho estadu.

Hanesan estadu soberania ida ne’ebé timoroan sira rasik maka harii nia sei la duni nia povu sira, no nia sei buka meius oinsa atu bele fo solusaun ne’ebé diak ba komunidade sira nia problema, dehan Jaime.

Nia hateten, iha artigu 54 konstituisaun RDTL hateten sidaun hotu-hotu iha direitu ba rai pedasuk ida iha teritoriu Timór-Leste, maibé ida ne’e la fódalan ba siradaun sira atu okupa sidadaun seluk nia rai no propriedade.

Iha fatin hanesan SEACLN, Julio Sarmento da Costa husu ba veteranus sira tenki hatudu ezemplu ne’ebé di’ak ba komunidade sira, no sira ne’ebé la’ós veteranus di’ak liu dada-an tanba osan ne’ebé simu ruin ho rán nian.

Hanesan komisaun organizadóra amu paroco Hatolia, Pe. Natalino Soares, haksolok ho prezensa membru governu sira nian liu-liu sira ne’ebé iha ligasaun ho rai no veteranus nian. Loron ohin sai hanesan loron historia ba komunidade sira hosi suku 8 Sub distritu Hatolia.

Hanesan uma-na’in Adminsitradór Sub-Distritu Hatolia, Questodio Soares Martins, hato’o benvindo membru governu sira, membru governu sira nia prezensa bele haree direitamente moris komunidade hatolia nian.

Administradór ne’e hateten, iha problema sempre iha solusaun, problema ne’ebé durante ne’e mosu iha Hatolia maka hanesan, problema rai no problema veteranus.

Iha Seminár ne’ebé ho tema “Povu hatolia moris livre iha futuru ida, ba sira nia moris iha sira nia rai rasik hodi kontribui ba dezenvolvimentu nasionál” ne’e hala’o iha Eskola Katólika Santo Francisco Xavier Hatolia, no seminár ne’e mós hetan partisipasaun masimu hosi lideransa komunitáriu sira inklui mós autoridade lokál, Veteranus, komunidade sira no Seguransa PNTL.
Ananias Babo Horta
Media Officer SETP