SETP Hala’o Senseblizasaun ba Komunidade Sira Iha Natarbora

NATARBORA-Sekretariu Estadu Terras Propriedades (SETP) Jaime Xavier Lopes iha loron 18 fulan-Junu 2014 foin lalais ne’e hala’o senseblizasaun ba komundiade sira kona-ba lei rai nian iha Suku Aubeon Sub-Distritu Natarbora Distritu manatuto.

Iha senseblizasaun ne’e SETP liu hosi ninia abertura hateten, rai hanesan parte importante ida ba ema hotu nia moris, tanba buat hotu halo iha rai nia leten, ho ida ne’e maka iha 2002 bainhira forma konstituisaun RDTL hodi hamosu mós artigu 54 ne’ebé ko’alia liu kona-ba ema ema hotu iha direitu ba rai pedasuk ida iha Timór-Leste.

Jaime hateten, lei mosu hodi bele bandu ema atu halo sala, nune’e mós lei ne’e iha atu bele obriga ema tuir nia regra sira, nune’e lei ne’e iha la haree ba ema ne’e kiik ka boot e riku ka ki’ak.

Husu ba komunidade sira hodi labele halo problema kona-ba rai, hanesan timoroan tenki hanoin dezenvolvimentu iha futuru, bainhira hamosu problema kona-ba rai dezenvolvimentu sei la la’o.

“Ha’u husu ba komunidade sira atu labele kuda hudi ho au iha baliza, nune’e mós has, ho kulu ruma, tanba ita kuda ai-fuan sira ne’e dalaruma ema hosi baliza sorin ku’u ne’e bele sai mós problema iha loron ikus, “ dehan Jaime.

Nia mós husu ba komunidade sira atu bele tau estaka ruma iha baliza, tanba iha tempu badak ekipa sukat rai nian sei tuun hodi sukat komunidade sira nia rai. Baliza importante ba iha komunidade sira tanba tau baliza maka komunidade sira bele hatene idaidak nia rai ho helafatin nune’e mós nia to’os maka ne’e ka ne’ebá.

Kona-ba komunidade sira ne’ebé durante ne’e hela iha fatin transmigrasaun, sira bele hela nafatin iha ne’ebá, maibé kona-ba atu sai na’in ba sira nia hela fatin, estadu seidauk iha politika ida hodi bele foti desizaun, tanba sei hein lei rai ni’an ne’ebé maka oras ne’e sei iha Meza Parlamentu Nasionál.

Iha senseblizasaun ne’ebé hetan partisipasaun másimu hosi komunidade sira inklui mós Autoridade lokál, Lideransa Komunitária no seguransa ne’e Diretur Terras Propriedade Distritu Manatuto, Antonio Cárceres hateten, programa senseblizasaun ne’e realiza tanba servisu hamutuk entre DNTPSC ho Gabinete SETP.

Cárceres hateten, koalia kona-ba asuntu rai sai hanesan problema ne’ebé boot, tanba problema rai la’os akuntese deit iha Natarbora maibé iha teritoriu Timór-Leste tomak, ho ida ne’e husu ba komunidade sira atu bele fó sira nia atensaun masimu durante senseblizasaun, nune’e bele fahe informasaun ne’ebé loos ba komunidade sira ne’ebé maka la tuir.

Iha fatin hanesan Xefe Suku Aubeon Sub-Distritu Natarbora Distritu Manatuto, Rogerio Franco hateten, nia ho nia komunidade sira ne’ebé hela iha area trasmigrasaun nian durante tinan 20 nia laran sente kontenti tanba SETP bele iha planu hodi bele realiza programa senseblizasaun ba komunidade sira kona-ba lei rai nian ne’ebé maka durante ne’e komunidade sira hein.

Sira mos kontenti tanba bele rona rasik hosi SETP kona-ba oinsa atu sai na’in ba rai pedasuk ida liu-liu oinsa atu sai na’in ba sira nia hela fatin.

Hanesan komunidade, Jelia Saramento mós hateten, nia parte husu ba estadu hodi hosi bele fó legalidade ba sira nia hela fatin tanba durante ne’e sira hela iha uma transmigrasaun no sira mós iha sertifikadu ba sira nia hela fatin.*

Ananias Babo Horta
Media Officer SETP