SETP Hala’o Senseblizasaun iha Suku Sanirin

SEKRETÁRIU Estadu Terras Propriedades (SETP) Jaime Xavier Lopes, iha loron 17 fulan-Marsu 2014 foin lalais ne’e hala’o senseblizasaun ba komunidade sira kona-ba lei rai nian iha Suku Sanirin, Sub-Distritu Balibo, Distritu Bobonaro.

Durante senseblizasaun komunidade sira prekupa liu kona-ba timoroan sira ne’ebé halai ba estranjeriu maibé mai fa’an fali rai iha Timor-Leste, inklui mós komunidade sira ne’ebe okupa rai privadu abandonadu no sira ne’ebé hela ona iha tasi-ibun hahuu kedas hosi beiala sira.

Iha senseblizasaun ne’ebé hetan partisipasaun hosi Administradór sub-distritu no lideransa komunitaria ne’e, Sekretariu Estadu Terras Propriedades hateten, Rai importante ba ema ida-idak nia moris, tanba buat hotu halo iha rai nia leten.

Nia konta mós, Iha 2002 forma konstituisaun RDTL Artigu 54, hodi ko’alia kona-ba rai, nune’e iha artigu ne’e rasik hateten, sidadaun hotu iha direitu ba rai pedasuk ida, rai nia funsaun sosial, estadu sei fó indiminizasaun tuir lei ba rai ne’ebé maka estadu atu foti no ema estranjeiru la iha direitu ba rai predasuk ida iha Timor-Leste.

Nia hateten, lei ne’e iha hodi prevene komunidade sira atu labele halo sala, no obriga ema hodi halo tuir saida maka hakerek ona iha lei.

Jaime mós husu ba komunidade sira ne'ebe maka hahuu hosi beiala sira hela ona iha area tasi-ibun bele mantein hela iha neeba, maibé tenki iha mós evidensia ruma ne’ebé bele hatudu katak ema ne’e hela ona iha area neeba durante tinan barak nia laran, Bainhira iha evidensia ruma maka governu sei konsidera.

Nune’e mós ba komunidade sira ne’ebé maka okupa rai privadu abandonadu hakarak ka lakohi tenki ba iha diresaun Terras Propriedades Distritu hodi rezistu, nune’e bele halo kontratu arrendamentu ho estadu.

Jaime mós husu ba komuidade sira labele oho malu tanba deit baliza rai, bainhira iha problema ruma konaba rai husu atu komunidade sira bolu malu tuur hamutuk hodi bele resolve ho ulun malirin, tanba ema hotu mesak timoroan.

Iha biban ne’e nia mós husu ba diretor terras propriedade distritu Maliana nian hodi bele tau matan timoroan sira ne’ebé maka sai ona hanesan sidadaun estranjeiru ikus mai mai fa’an fali rai iha Maliana hodi bele halo notifikasaun ba ema ne’ebé maka sosa no ne’ebé maka faan.

Iha biban ne’e Xefe Suku Sanirin husu ba koimunidade sira atu bele partisipa ho di’ak hodi bele fahe informasaun ne’ebe maka sira hetan ba komunidade sira ne’ebe maka iha biban ne’e la partisipa.

Nia mós husu ba komuidade sira atu bele hato’o duvidas ruma ne’ebé maka durante ne’e sai hanesan prekupasaun komunidade sira nian relasiona ho problema rai.

Hanesan komunidade Jorge dos Santos, husu ba SETP atu bele tau mós konsiderasaun ba komuidade sira ne’ebé maka desde beiala sira hela ona iha area tasi ibun hodi bele hetan netik buat ruma bainhira estadu atu hasai sira hosi sira nia hela fatin.

Ananias Babo Horta
Media Officer SETP