MINISTRU JUSTISA REUNIAUN HO ASIA DEVELOPMENT BANK (ADB)


DÍLI, MJ Sesta-feira, 15 Marsu 2024, S.E. Ministru Justisa Dr. Sérgio de Jesus Fernandes da Costa Hornai, reuniaun ho Asia Development Bank (ADB), iha sala reuniaun Gabinete Ministru edifísiu Ministériu Justisa, Bairru Liceu, Díli.

Objetivu hosi vizita ida nee, atu kumprimenta no parabeniza Ministru Justisa ba knaar importante iha mandatu IX Governu Konstitusionál. Nunee mós aprezenta asuntu hosi ADB ninian.
Primeiru tópiku husi parte Technical Assistance led by Legal Office relasiona ba setór sosiál, iha tinan kotuk liu ba ADB realiza ona formasaun iha area justisa kona-ba Gender Based Violence (GBV), liu-liu kona-ba Violénsia Doméstika iha sistema jurídiku, iha komunidade oin asisténsia jurídika maka la’o ho apoiu hosi ADB.
Relasiona ba asuntu Violénsia Doméstika, iha fulan Agostu ho Dezembru tinan kotuk 2023 tinan liu ba ne'e, ADB liu hosi parte Asisténsia Téknika realiza treinamentu ba Públiku Prosekutor.
Informa mós ba S.E. Ministru Justisa katak, hala’o hela preparasaun Standard Operation Procedures (SOP) ida kona-ba prosesu neebe maka relasiona ho prosesu servisu hamutuk hosi ADB ho Ministériu Justisa, no ajenda tentativa atu lansamentu Guiaun ka guidelines iha 25 Maiu tinan 2024.
Tuir fali iha fulan Juñu 2024 oin mai ne’e sei realiza treinamentu destina ba Ofisiais Justisa  sira, ba 80 partisipante hosi Dili, Mabatuto, Baukau ho munisipiu balun tan.
Iha faze prepara treinamentu, ADB hetan ”gppd feedback resposta neebe diak tanba formasaun neebe nia konseitu aprendizajen nee utiliza liu ”cases studies estudu ba kazu konkretu no aplikavel.
Hosi uza tools (ferrametas) adekuadu, maka dada ba ”good practicing applied”, no rezultadu diak liu duni.
Iha atividade apoiu parte ADB ba asuntu relasionadu no relevante iha servisu apoiu nian ba Ministériu Justisa, maka ADB sempre halao ein-koordenasaun no artikula ho UNDP, de modo atu evita duplikasaun.
Segundu tópiku: Kona-ba Unique ID-identifikasaun únika; ADB prontu fó apoiu governu Timor-Leste liu hosi Ministériu Justisa, fornese ID UNÏKU nee dijitalizasaun tama iha e-government  services, ho nunee bele presta servisu atendimentu diak liu no nesesariu ba populasaun husu deit nia hela fatin iha neebe de’it, purezempul lalika ba antrian halo fila de esper naruk, no efisiente e efetivu liu.

Iha oportunidade ne'e, ADB anteriormente disponibiliza tiha ona advise no apoiu tékniku ba matéria projetu Unique ID, maibé tanba razaun téknika ruma maka sei suspende hela!' No entantu parte ADB hatudu nafatin nia vontade atu kontinua fali servisu neebe realiza hamutuk ona iha tempu liubá ho Governu Timor-Leste bainhira presiza.

UID-Unique ID nee sistema servisu integradu ida, no aleinde kartaun hanesan Eleitoral ka BI, fornese servisu ba banku mós e Regusti civil, dala ida tan ponti efenria di’ak, maka evita tebes duplikasaun. Tópiku ida ne’e, iha relasaun ba Tecnologia de Informação e Comunicação (TIC), Ministério Planeamento e Investimento Estratégico.
S.E. Sr. Ministru ein resposta, uluk liu agradese ba ADB, instituisaun ida neebe maka servisu hamutuk ho governu RDTL dezde kedas momentu restaurasaun independénsia kona-ba tópiku rua aprezenta ona hosi ADB, hateten katak barak, Ministru hatoo katak, akolla diak positivamente inisiativa hirak nee relasiona ho justisa iha Timor, atu konsede posibilidade di’ak liu iha servisu atendimentu justisa nian. Presiza law enforcement, no apresia tebes pozitivamente liu-liu refere ba servisu em prol de progresu ba juiz sira, Public Executor, Public Defender no Advogdu sira, tanba entidade sira nee hamutuk maka foin produz JUSTISA.
Ministru mós dehan katak, hanoin oinsá kona-ba polítika formasaun, neebe apoiu no servisu hamutuk ho Sentru Formasaun Jurídika, hodi bele artikula iha atividade treinamentu oi-oin, tanba matéria sira nee diak tebes, bainhira prosesu formasaun komesa dezde kedasinisiu/matéria inisiál.
Apresia ba parte ADB kontinua fornese apoiu finasial, e konta katak realizasaun programa no apoiu bele ho efisiensia no efikasia.
Partisipa iha reuniaun ida maka, reprezentante husi ADB, Sra. Stefania Dina Country Director ADB, akompaña husi Sr. José Pereira Senior Project Officer, maka iha momentu reuniaun atuál nuudar fasilitador ba aprezentasaun matária, Mr. Bo Id Sandag dag Country Economist Consultant, Sra. Elsty David-Morato Senior Social Development Officer (Gender) ho Maria Lucia PPP Coordinator, no akompaña husi asesoria téknika Gabinete Ministru Justisa, Sra. Madalena Carlos Pereira.

#Media Gabinete Ministru Justisa#