MJ DIVULGA LEI BEIN IMOVEL BA ESTUDANTE FAKULDADE DIREITU UNTL, UNPAZ, UNITAL NO UNDIL

Ministériu Justisa (MJ) liuhosi Diresaun Nasional Direitus Umanus no Cidadania (DNDHC) divulga lei N°. 13/2017 kona-ba regime espesial ba definisaun titularidade bein imovel nomos lei N°. 8/2017 kona-ba expropriasaun ba estudante fakuldade direitu sira hosi UNTL, UNPAZ, UNITAL no UNDIL iha Salaun Nobel Da Paz, UNPAZ loron 23 Maiu 2019.

Divulgasaun sai meus esensial DNDHC MJ hodi prevene konflitus no hatudu represaun balun karik infrenta ona disputa hodi utiliza meus pasifika ka hakmatek hodi kontribui ba siguransa sosial no justisa iha ita rain.

Iha sesaun Ministru Justisa, Manuel Carceres da Costa hateten, “ Kualia lei ne’e laos kualia fuan nune’e hau sei hala’o buat hirak ne’e tuir ejijensia lei nian, hau hare ema balun halo uma iha tasi ninin hau sei tau kuadru avizu ida katak bandu hodi halo konstrusaun tamba ita nia lei hatete katak hosi laloran tasi to’o 50 metrus ne’e estadu nian. Lei halo para regula ita laos ho intensaun kastigu deit ita.”

DNDHC MJ iha responsabilidade ba divulga lei iha nivel hot-hotu tantu nasional to’o Postu no Suku sira, objetivu prinsipal mai universidade ne’e hodi divulga lei N.° 13/2017 kona-ba regime espesial ba definisaun titularidade bein imovel no lei N°. 8/2017 kona-ba expropriasaun hodi nune’e intelektual sira hatene no hatutan ba komunidade sira seluk, tenik Diretur DNDHC, Flaviano moniz leao iha sesaun.

Aleinde ne’e, iha diskursu Reitor UNPAZ, Lucas da Costa kuinesidu ho Kodigu Rama Metan hatete katak apresia ba Ministeriu Justisa ne’ebé hakat mai hodi fahe informasaun lei terras nian mai akademiku sira iha UNPAZ, espera katak estudante sira bele hatene no fahe informasaun ba malu.

Prosesu divulgasaun ne’e dahuluk direitamente rona rasik hosi ita nia Ministru Justisa nomos faze daruak iha esplikasaun no kompleta malu resposta hosi ekipa Ministeriu Justisa kompostu hosi Diresaun Nasional Direitus Umanus no Cidadania, Diresaun Nasional Asesoria Juridika no Lejislasaun nomos Diresaun Nasional Terras no Propriedade, Asesor sira Gabineti Ministru Justisa. Explikasaun subtantivu hosi lei rua refere katak direitu ba rai iha direitu oi-oin hanesan direitu uluk nian primariu no direitu uluk nian sekundariu.

Direitu uluk nian primariu mak direitu informal propriedade, direitu propriedade perfeita no hak milik nomos Direitu uluk nian sekudariu mak aforamento, hak guna bangunan no hak guna usaha, Feto mane iha direitu hanesan ba titularidade bein imovel, ema estranjeiru laiha direitu hodi sai nain ba propriedade bein imovel (Lei N 13/2017, art 3, 4 no 7). Se ita nudar nain ba rai presija iha titulu, iha evidensia, prense rekezitus tuir lei nudar nain ba rai laos ho manipulasaun ou atitude mafe hodi sai nain ba rai. Se estadu hakarak husu no foti rai ruma hosi komunidade ne’ebé iha titlu nain ba rai no utiliza ba nesesidade publiku entaun presija iha indeminizasaun no kompensasaun ne’ebe mutual ka justu ba parte sira hotu tuir konkordansia (Lei N°. 8/2017 kona-ba Exproprisaun)
Divulgasaun ne’e partisipa hosi Ministru Justisa, Reitor UNPAZ, Ekipa tekniku MJ, estudante fakuldade direitu UNTL, UNPAZ UNITAL no UNDIL no Asesora
DNDHC, dosente balun.(C)

Carmelindo da Silva Caetano
Tekniku Superior DNDHC MJ