MINISTRU JUSTISA PARTISIPA SORUMUTUK KONSELLU MINISTRUS NIAN IHA LORON 26 FULAN-ABRIL TINAN 2023.

Lian Tetum

Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, Dili no aprova projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta husi Ministru Ensinu Superiór Siénsia no Kultura, kona-ba Komisaun Nasionál Organizasaun Nasoins Unidas nian ba Edukasaun, Siénsia no Kultura (UNESCO) Timor-Leste nian.

Objetivu husi diploma ida-ne’e atu substitui Komisaun Nasionál UNESCO anteriór Timor-Leste nian ba servisu públiku sentrál Administrasaun Direta Estadu nian ida-ne’ebé foun, dependente ba membru governu foun ne’ebé responsavel ba área kultura nian. Dekretu-Lei ida-ne’e ho objetivu atu define estrutura orgánika interna foun ida no posibilita envolvimentu boot husi Governu ba funsionamentu no atividade husi komisaun ida-ne’e.

Komisaun Nasionál UNESCO Timor-Leste nian ninia misaun maka atu fó apoiu no dezenvolvimentu programa no realizasaun UNESCO nian iha territóriu nasionál, hodi buka atu envolve sidadaun no organizasaun nasionál sira iha melloria husi kompriensaun ba malu entre povu sira no iha promosaun ba justisa, dame no seguransa internasionál.

Aprova mós projetu Dekretu Governu nian, ne’ebé aprezenta husi Ministra Negósius Estranjeirus no Kooperasaun, ne’ebé Regulamenta Medida sira ba Protesaun Sidadaun Timoroan iha Rai-li’ur.

Ho Dekretu Governu ida-ne’e halo regulamentasaun ba medida protesaun ba sidadaun timoroan sira iha rai-li’ur. Ne’ebé prevee iha Dekretu-Lei n. 77/2022, loron 26, fulan-outubru, permite ninia aplikasaun ba parte servisu administrasaun públika nian.

Maske kuadru normativu fundamentál ne’ebé presiza hodi fó protesaun ba timoroan sira iha rai-li’ur aprova ona, presiza halo aprovasaun tan ba norma jurídika sira ne’ebé sei operasionaliza aplikasaun konkreta husi medida protesaun sira ne’ebé temi ona.

Tuir diploma ne’ebé refere, konstitui ho medida sira ba protesaun sidadaun timoroan iha rai-li’ur, no hodi fó tulun karik iha kazu katástrofe naturál, ka ho perturbasaun grave ba orden públika, hodi lori filafali mai timoroan sira iha rai-li’ur, apoiu ba emerjénsia ba alojamentu, apoiu hahán emerjénsia nian no apoiu karik iha kazu tama prizaun ka detensaun.

Konsellu Ministrus delibera ona atu aprova, tuir projetu ne’ebé aprezenta husi Ministru Defeza, ba realizasaun ba prosedimentu exesionál ba rekrutamentu military nian no hahú husi fulan-maiu tinan 2023 no determina ona katak efetivu atu inkorpora iha prosedimentu ida-ne’e inkorporasaun sei rekruta hamutuk ema na’in 87, ho númeru ida-ne’e fahe hanesan tuir mai ne’e:

  1. Militár na’in 29 ba Kuartél Jenerál;
  2. Militár na’in 10 ba Komponente Terrestre;
  3. Militár na’in 12 ba Komponente Navál;
  4. Militár na’in 6 ba Komponente Aérea Lijeira;
  5. Militár na’in 5 ba Sentru Instrusaun Komandante Nicolau Lobato;
  6. Militár na’in 18 ba Unidade Apoiu Servisu;
  7. Militár na’in 4 ba Unidade Polísia Militár;
  8. Militár na’in 3 ba Unidade FALINTIL.

Konsellu Ministrus delibera ona, tuir projetu ne’ebé Ministru Finansas maka aprezenta, hodi autoriza realizasaun despeza ida ho valór dolar amerikanu millaun 21,1. Despeza ne’e atu uza ba akizisaun asaun sira Timor-Telecom nian, S.A. nian no kréditu sira husi empreza ne’e nian, ba empreza TPT-Telecomunicações Públicas de Timor, S.A., ba empreza PT Partisipações, SGPS, S.A, no ba empreza Portugál Telecom Internacional Finance BV. Ikusliu Ministra Negósiu Estranjeirus no Kooperasaun halo ona aprezentasaun ba Konsellu Ministrus kona-ba pontu situasaun Prosesu adezaun Timor-Leste ba ASEAN.

Díli, 26/04/2023.
#Média_Gabinete MJ.


Língua Portuguesa

O MINISTRO DA JUSTIÇA PARTICIPOU DA REUNIÃO DO CONSELHO DE MINISTROS NO DIA 26 DE ABRIL DE 2023.

O Conselho de Ministros realizou uma reunião no Palácio do Governo, Díli, e aprovou o projeto do Decreto-Lei, apresentado pelo Ministro do Ensino Superior, Ciência e Cultura, sobre a Comissão Nacional da Organização de Nações Unidas para a Educação, Ciência e Cultura (UNESCO) de Timor-Leste.

O objetivo deste diploma é para substituir a Comissão Nacional de UNESCO anterior de Timor-Leste ao novo serviço público central da Administração Direta do Estado, dependente ao novo membro do Governo responsável pela área de cultura. Este Decreto-Lei tem por objetivo definir uma nova estrutura orgânica interna e possibilita o grande envolvimento do Governo para o funcionamento e atividades desta Comissão.

A missão da Comissão Nacional da UNESCO de Timor-Leste é para dar apoio e desenvolvimento ao programa e realização da UNESCO no território nacional, à busca de envolver os cidadãos e organizações nacionais na melhoria de mútua compreensão entre povos e na promoção pela justiça, paz e segurança internacional.

Aprovou também o projeto de Decreto do Governo, apresentado pela Ministra dos Negócios Estrangeiros e Cooperação, que Regulamenta Medidas à Proteção dos Cidadãos Timorenses no Estrangeiro.

Com este Decreto do Governo, faz-se a regulamentação para medidas de proteção aos cidadãos timorenses no estrangeiro. Da qual é prevista no Decreto-Lei Número 77/2022, de 26 de outubro, onde permite a sua aplicação pelas partes dos serviços da administração pública.

Mesmo que o quadro normativo fundamental necessário para dar proteção aos cidadãos no estrangeiro fosse já aprovado, é necessário fazer ainda aprovação às normas jurídicas que hão-de operacionalizar aplicações concretas das medidas de proteção anteriormente mencionadas.

De acordo com o referido Diploma, constitui-se medidas de proteção aos cidadãos timorenses no estrangeiro, e para socorrer talvez haja casos de catástrofe natural, ou com perturbações graves de ordem pública, para trazer de volta os timorenses do estrangeiro, apoio de emergência a alojamento, apoio de comida de emergência e quiça apoio em casos de serem aprisionados ou de detenção.

O Conselho de Ministros deliberou e aprovou, de acordo com oprojeto apresentado pelo Ministro de Defesa, para a realização de procedimento execional para o recrutamento militar e a partir de maio de 2023, determinando já que, os efetivos a serem incorporados neste procedimento, a incorporação recrutará o total de 87 pessoas, e deste número há-de ser dividido de seguinte forma:

  1. 29 Militares para Quartel General;
  2. 10 Militares para Componente Terrestre;
  3. 12 Militares para Componente Naval;
  4. 6 Militares para Componente Aérea Ligeira;
  5. 5 Militares para Centro de Instrução do Comandante Nicolau Lobato;
  6. 18 Militares para Unidade de Apoio de Serviços;
  7. 4 Militares para Unidade da Polícia Militar;
  8. 3 Militares para Unidade das FALINTIL.

O Conselho de Ministros já delibeou, de acordo com o projeto apresentado pelo Ministro das Finanças, para autorizar a realização de despesas no valor de 21.1 Milhões de Dólares Americanos. Esta despesa é para usar à aquisição de ações do Timor-Telecom, S.A. e créditos desta Empresa, para a Empresa TPT-Telecomunicações Públicas de Timor, S.A., para a Empresa PT Participações, SGPS, S.A., e para a Empresa Portugal Telecom Internacional Finance BV.

Finalmente, a Ministra dos Negócios Estrangeiros e Cooperação fez apresentação ao Conselho de Ministros sobre o ponto de situação do Processo de Adesão de Timor-Leste para a ASEAN.