MINISTRU JUSTISA PARTISIPA RETIRU VIII GOVERNU KONSTITUSIONAL HODI DESKUTI REAJUSTAMENTU PLANU ESTRATEJIKU DEZENVOLVIMENTU 2011-2030

Primeiru Ministru, Jeneral Taur Matan Ruak lidera retiru VIII Governu Konstitusional nian hodi halo Reajustamentu ba Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu 2011-2030 (PED), MNEC, Pantai-Kelapa, Sexta (21/10).

Dili, MJ: Sexta-feira (21/10) semana ne'e, Ministru Justisa Dr. Tiago Amaral Sarmento ho membru VIII Governu Konstitusionál tomak hala'o Retiru iha Salaun Nobre, Ministériu Negósius Estranjeirus no Kooperasaun, Pantai Kelapa, Dili.

Iha Retiru ne’ebé lidera husi Sua excelensia Primeiru-Ministru, Jeneral Taur Matan Ruak refere foka liu kona-ba Reajustamentu ba Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu 2011-2030 (PED) ne’ebé hala’o hahú husi fulan Juñu 2021 to’o ohin loron no kobre aprezentasaun hirak kona-ba asuntu sira relasiona ho Planeamentu Dezenvolvimentu Nasionál Timor-Leste nian.
Iha retiru ne’e Komisaun Interministérial ba Reajustametu PED hamutuk ho Ministériu Planu no Ordenamentu (MPO) sei halo aprezentasaun kona-ba Esbozu Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Reajustadu 2023-2038 (PED-R 23-38), ne’ebé ekipa téknika husi Centro de Planeamento Integrado (CPI) mak elabora ona.

Esbozu Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Reajustadu ne’e CPI halo liuhusi prosesu naruk, hanesan: analiza dokumentu planu dezenvolvimentu sira (Planu Dezenvolvimentu Nasionál "Vizaun 2020", Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu 2011-2030, Programa Governu Konstitusionál VIII, Objetivu Dezenvolvimentu Sustentavel 2030 no Sustainable Development Goals Roadmap); diskusaun téknika espesializada; diskusaun ho Liñas-Ministeriais; konsultasaun ho parte interesada sira hanesan Prezidente Repúblika, Prezidente Parlamentu Nasionál, Prezidente Tribunal Rekursu, Eis-titulares Orgaun Soberana sira, reprezentante Igreja Katólika no líderes konviksoens relijiozas, komunidade akademika, sosiedade sivil sira (inklui grupu feto, grupu foin-sa’e no grupu vulnerável sira); konsultasaun públika iha munisípiu 13 no RAEOA, no sondajen kona-ba progresu, dezafiu no prioridade dezenvolvimentu nasionál.

Ministru Justisa Dr. Tiago Amaral Sarmento partisipa iha retiru VIII Governu Konstitusional nian hodi halo Reajustamentu Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu 2011-2030 (PED), MNEC, Pantai-Kelapa - Sexta (21/10).

Aprezentasaun daruak husi Komisaun Interministerial no MPO mak kona-ba Estudu ba Lei Kuadru Planeamentu Estratéjiku ho objetivu atu produs proposta enkuadramentu legal ne’ebé regula prosesu planeamentu ba dezenvolvimentu ekonómiku-sosiál tomak iha ita nia rai Timor-Leste. Enkuadramentu ne’e sei kesi entidade relevante hotu-hotu ba planeamentu no planu estratéjiku hirak ne’ebé bele prepara no aprova iha futuru hodi lori dezenvolvimentu ba ita nia rai, iha nivel nasionál no setor, rejionál, munisípiu no suku.

Entretantu, husi Ministériu Planu no Ordenamentu mós sei halo aprezentasaun kona-ba Modelu Nasionál Ordenamentu Territóriu (MNOT). MNOT sei dezenvolve ba Planu Nasionál Ordenamentu Territóriu (PNOT) nu’udar instrumentu ida ne’ebé estabelese opsaun boot sira ba organizasaun no dezenvolvimentu territóriu nasionál, liuhusi definisaun kona-ba modelu sistema urbanu, rede transporte sira, infraestrutura no ekipamentu interese nasionál nian no espesializasaun produtiva espasu tuir sira-nia karaterístika no potensialidade sira.

Komisaun Interministerial ba Reajustamentu Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu mak hari husi Governu Konstitusionál VIII liuhusi Rezolusaun Governu Númeru 81/2021, 21 Juñu 2021 ho mandatu halo reajustamentu ba Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál 2011-2030, garantia estratéjia ne’ebé adota hetan konsensu nasionál, halo nu’udar instrumentu ba projesaun nasionál, garantia koesaun no estabilidade nasionál no garantia kumprimentu rigorozu ba programa hodi atinje objétivu estratéjiku sira.

Primeiru Ministru, Jeneral Taur Matan Ruak lidera retiru VIII Governu Konstitusional nian hodi halo Reajustamentu ba Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu 2011-2030 (PED), MNEC, Pantai-Kelapa, Sexta (21/10).

Komisaun ne’e lidera husi Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak ne’ebé kompostu husi Primeiru-Ministru, Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Planu no Ordenamentu, Vise-Primeira-Ministra no Ministra Solidariedade SoMJ_PARTISIPA_RETIRU_PED_0siál no Inkluzaun, Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Ministru Koordenador Asuntu Ekonómiku, Ministru Administrasaun Estatál, no Ministra Negósius Estranjeirus no Kooperasaun. Servisu tékniku hotu lidera husi S.E. Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Planu no Ordenamentu, José Reis.

Governu Konstitusionál da VIII halo reajustamentu ba Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál 2011-2030 tanba konsiente katak implementasaun Planu Dezenvolvimentu Nasional 2002-2020 ‘Vizaun 2020’ no Planu Dezenvolvimentu Estratéjiku 2011-2030 konsege hetan rezultadu progresu balun, hanesan kresimentu ekonómiku ho díjitu rua, redusaun kiak, no dezenvolvimentu infraestrutura. Maibé ekonomia nafatin depende maka’as ba setór petróleu no problema kiak multidimensional no dezigualdade nafatin maka’as.

Fatór importante seluk ne’ebé dudu VIII Governu Konstitusionál halo reajustamentu mak rezultadu provisóriu husi avaliasaun independente ba implementasaun Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu 2011-2030 ne’ebé hatudu katak husi Metas ne’ebé define iha Planu Dezenvolvimentu Nasionál 2011-2030 balu la atinje tuir tempu no metas balu mós la relevante ona tanba mudansa ne’ebé akontese hanesan mudansa klimátika no pandemia COVID-19 ne’ebé mundu tomak hasoru.

21 Outubru 2022
FotoCredit @GPM
#Media_Gabinete_MJ