SORUMUTUK KONSELLU MINISTRUS APROVA PROJETU DEKRETU-LEI KONA-BA MEDIDA BA PROTESAUN SIDADAUN TIMOROAN IHA RAI-LIUR

Primeiru Ministru, Jeneral Taur Matan Ruak, lidera Sorumutuk Konsellu Ministrus Ordinariu Terseiru-semana fulan Outubru nian, Palásiu Governu –Dili, Kuarta (19/10).

Dili, MJ: Kuarta-feira (19/10) dader ne’e, Ministru Justisa Dr. Tiago Amaral Sarmento partisipa iha Sorumutuk Konsellu Ministrus terseira semana fulan Outubru nian ne’ebé hala’o iha Palásiu Governu, Dili.

Iha Sorumutuk Konsellu Ministrus Aprova ona Projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta husi Gabinete Primeiru-Ministru, kona-ba medida ba protesaun sidadaun timoroan iha rai-liur. Diploma ne’e prevee medida neen lubuk ida ba protesaun sidadaun timoroan iha rai-liur no define regra sira ba ninia atribuisaun:

  1. Prestasaun sokorru iha kazu katástrofe naturál ka perturbasaun grave ba orden públika;
  2. Repatriasaun (Lori-fila) Timoroan sira iha rai-liur;
  3. Apoiu emerjénsia ba alojamentu;
  4. Apoiu ai-han emerjénsia;
  5. Apoiu ba kazu prizaun ka detensaun.

Aprova ona mós projetu husi Proposta Rezolusaun Parlamentu Nasionál, ne’ebé aprezenta husi Vise-Ministru Negósiu Estranjeirus no Kooperasaun, Julião da Silva no husi Vise-Primeira-Ministra no Ministra Solidariedade Sosiál no Inkluzaun, Armanda Berta Santos, ba aprovasaun Konvensaun Multilaterál Seguransa Sosiál husi Komunidade País sira Lingua Portugés nian (CPLP) no Konvensaun entre Repúblika Demokrátika Timor-Leste no Repúblika Portugés kona-ba Seguransa Sosiál.

Ministru Justisa, Dr. Tiago Amaral Sarmento konversa ho II Vise Primeiru Ministru no Ministru Planu e Ordenamentu Teitoriu, Jose Reis no Ministru Koordenador Asuntus Ekonomiku, Joaquim Amaral, Iha biban Sorumutuk Konsellu Ministrus, Pálasiu Governu, Dili, Kuarta (19/10.)

  • Konvensaun Multilaterál ba Seguransa Sosiál (CPLP) ne’e nu’udar Akordu Internasionál ida ne’ebé ninia objetivu mak atu proteje traballadór sira husi nasaun signatáriu sira ida-idak ne’ebé servisu iha rai-liur, hodi permite katak durasaun tempu serbisu nian tenke sura mós, la haree ba nasaun ida ne’ebé ezerse ninia funsaun sira durante ninia vida ativa, hodi evita lakon tempu iha karreira kontributiva no mós benefisia kontajen ba prazu sira kona-ba garantia atu hetan asesu ba prestasaun sosiál sira ne’ebé Konvensaun ne’e abranje ( protesaun iha invalidéz otas ferik-katuas no mate).
  • Konvensaun entre Repúblika Timor-Leste no Repúblika Portugés kona-ba Seguransa Sosiál abranje traballadór no sidadaun nasionál sira hotu husi nasaun rua ne’e, inklui rejime seguransa sosiál kontributivu no la kontributivu nian, iha objetivu fundamentál rua: iha sorin seluk, totalizasaun husi períodu kontributivu ne’ebé kumpre husi país rua ne’e, hodi permite “ sura hamutuk” tempu servisu no deskontu nian ba seguransa sosiál iha país rua ne’e, atu kumpre prazu garantia nian hodi hetan asesu ba prestasaun sosiál rejime kontributivu nian; iha sorin seluk, atu asegura tratamentu hanesan sidadaun país rua ne’e nian, hodi permite katak sidadaun sira husi país ida ba hela iha país seluk hetan direitu hanesan no sujeita ba obrigasaun ne’ebé hanesan ho sidadaun husi país ne’ebé sira hela bá.

Ministru Justisa Dr. Tiago Amaral Sarmento (karuk) ho Vise Ministru Saúde Bonifacio Maucoli, iha biban Sorumutk Konsellu Ministrus, Palásiu Governu, - Dili, Kuarta (19/10).

Konsellus Ministrus analiza ona opsaun polítika públiku-lejizlativa ne’ebé sai baze ba inisiativa husi Dekretu-Lei ne’ebé kria ona Ajénsia Nasionál Planeamentu, Monitorizasaun no Avaliasaun (ANAPMA). Objetivu husi inisiativa lejizlativa ida-ne’e maka atu elimina restrisaun atu iha diresaun tolu de’it atu bele kria estrutura foun ba Koordenasaun téknika, ba dezenvolvimentu no implementasaun husi sistema informasaun ne’ebé integradu ba planeamentu, monitorizasaun no avaliasaun no ba auditoria interna.

Analiza ona mós opsaun polítika públiku-lejizlativa ne’ebé sai baze ba inisiativa alterasaun Dekretu-Lei ne’ebé kria ona Servisu Nasionál Intelijénsia (SNI). Ho objetivu atu revee no hadi’ak kompeténsia sira husi instituisaun ida-ne’e, no introdús alterasaun ba ninia orgánika.

Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Fidelis Manuel Leite Magalhães, aprezenta ona pontu situasaun ba ezekusaun Planu Lejizlativu Governu tinan 2022. Planu lejizlativu ida- ne’e aprova ona husi Konsellu Ministrus iha sorumutuk loron 23 fulan-marsu liubá, ne’ebé elabora ona bazeia ba proposta ne’ebé submete husi membru Konsellu Ministrus. Planu ne’e konsiste iha previzaun ida ba lejizlativa sira Governu nian no kona-ba prioridade sira, dívida husi setór sira, ba tinan 2022.
Ikusliu, Konsellu Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus, Joaquim Amaral no Sekretáriu Estadu Ambiente nian, Demétrio do Amaral de Carvalho halo ona aprezentasaun kona-ba projetu ba revizaun Kontribuisaun Nasionalmente Determinada (Intended Nationally Determined Contributions (INDC))ba períodu tinan 2022-2030, ho objetivu ba redusaun globál ba emisaun gás sira husi efeitu estufa. Kontribuisaun Nasionalmente Determinada reformula ona tuir área prinsipál haat kompromisu nian:

  1. Governasaun ba Risku Klimátiku;
  2. Kreximentu no Tranzisaun Natureza-Pozitiva;
  3. Dezenvolvimentu karbonu ho teor baixu;
  4. Adaptasaun ba Alterasaun Klimátika sira no Konstrusaun Reziliénsia.

19 Outubru 2022
#Media_Gabinete_MJ