MINISTRA Justisa, Lúcia Maria Brandão Freitas Lobato iha nia gabinete Kinta (3/2) foin lalais ne’e hateten atu la kria konflitu sosial entre komunidade iha Timor-Leste, husu ba Parlamentu Nasional (PN) tenki fo atensaun hodi aprova lalais lei rai nian ne’ebé entrega ona ba PN iha Marsu 2010 tinan kotuk.

“Maske iha lei barak ne’ebé deputado sira atu aprova maibe hau husu ho laran tomak ba deputado sira iha PN atu tau perioridade ba lei rai nian hodi aprova iha tempu badak.” Dehan Ministra.

Nune’e nia akriesenta mos katak, lei ne’e mak la aprovba lalais iha tempu badak problemas sosiais sei mosu tanba bulletin official portugesa nian mak sei vale ou sertifikadu ne’ebé hasai iha tempu Indonesia mak sei vale e deklarasaun ruma hosi xefi suco no xefi aldeia mak vale.

Iha situasaaun ida hanesan ne’e tenki iha lei ida hodi defini surat tahan ida ne’ebé mak vale, hanesan prova bele rekoiñese ema ida sai nain ba rai.

Ba timor oan sira ne’ebé kleur ona hela iha estranjeiru tuir Lúcia, ema hotu bele timor oan maibe, sei haree didak ba situasaun real agora liu-liu ba ida ne’ebé mak justu liu.

Nia esplika mos katak hanesan iha 1974 timor oan ne’ebé hetan bulletin official Portuguesa nian ida hodi selu ba estadu Portuguesa ba rai ka uma ita tempu ne’ebá, maibe iha 1975 nia halai sai tiha tanba funu depois iha tinan 30 resin nia laran timor oan mak okupa fatin refere.

Wainhira lei ne’e mak aprova duni iha PN tuir Ministra okupantes sira ne’ebé okupa ona durante tinan 30 resin nia laran ne’e mak sei sai nain ba fatin ne’ebé mak sira okupa.

Maibe tuir Lúcia sei tau nafatin konsideirasaun katak nain ida anterior ne’ebé kaer bulletin official portuguesa nian bele hetan konpenizasaun hosi governun tuir lei haruka.

Relasiona ho dekalarasaun ONG balu ne’ebé hatete, hela fatin ba komunidade sira iha Dili laran ameasadu tanba iha iha tempu badak governu sei halo despezu Administrativu liu-liu ba sira ne’ebé hela iha rai no uma estadu, ne’e turi ministra la los tanba atu hasai ema ida hosi fatin ida presiza tempo e tuir prosesu tanba sei la hasai ema arbiru tuir dekarasun ne’ebé ONG sira deklara.

Ho ida ne’e Ministra husu ba ONG sira antes atu koalia sai ba publiku labele koalia tuir deit ema ida nia intrese maibe tenki haree lai hafoin koalia.

Kazu Aitarak laran no Eis kazernas Brimob nian oin seluk tanba fatin refere estadu presiza duni iha tempu badak nia laran, nune’e labele koalia hodi sukat ba ne’ebá. Dehan Ministra.

Tuir Ministra ONG sira koalia ne’e barak mak okupa hela uma estadu maske sira iha ona assina kontratu ho governu maibe to’o oras ne’e sira seidauk selu ba estau. Ho ida ne’e husu ba ONG sira ne’ebé sinte aan uza fatin estadu tenki selu lalais nia renda ba estdu selae sei halo mos despezu administrativu ba sira.*

Ananias Babo Horta
Media Officer Ministeiru Justisa