Ministériu Justisa liu husi Direksaun Nasional Assessoria Juridika no Lejislasaun (DNAJL) iha semana ida ne’e nia laran organiza tan diskusaun meza redonda hodi debate konaba kestaun tekniku legal ba projeitu decreto lei konaba exekusaun da pena, projeitu lei konaba kombate trafiku humanu nomos proejitu lei konaba kombate droga. Projeitu lei 3 refere sai hanesan projeitu lei importante ne’ebé tuir planu lejislativu annual husi MJ sei finalize iha tinan ida ne’e.
Diskusaun meza redonda ne’e, hala’o husi ekipa lejislador Timor-oan sira ne’ebé durante ne’e hakman aan iha DNAJL-MJ. Tuir Direitor DNAJL, Sr. Nelinho Vital katak : “metodu ida tau lejislador Timor-oan mak sai hanesan pessoal ho responsabilidade maximu ba hakerek projeitu lei ida, hanesan dalan ida atu ba atinji politika Timoriza iha sistema justisa nian. Aleinde ida ne’e, ho metodu ida ne’e, komesa hahú hamenus ita nia dependensia ba assessor internasional sira”.

Projeitu decreto lei konaba exekusaun da pena, hanesan regulamentu ida ne’ebé atu kompleta Kodigu Penal, liu-liu regula konaba oin nusa prizoneiru ida nia direitu no dever durante hela iha prizaun. Materia ida ne’e halo iha forma decreto lei tamba Governo liu husi MJ hetan autorizasaun lejislativa atu regula material refere, bazeia ba artigu 96 Konstituisaun. Hanesan ita hotu hatene, iha fulan Maiu 2013, Governo aprezenta ba Parlamento Nasional, proposta lei konaba autorizasaun lejislativa ba material pena, ne’ebé passa ho votus maioria.

Hafoin ida ne’e, ekipa lejislador DNAJL kontinua halo diskusaun tekniku ba projeitu lei konaba kombate tarfiku humanu no projeitu lei konaba kombate droga. Lei 2 refere hanesan lejislasaun ne’ebé importante ba nasaun nurak ida ne’e atu kompleta nia ordenamentu juridiku. Sr. Honorio Magalhães hanesan Xefe Departamentu Politika Lejislativa DNAJL nian haktuir ba media ne’e katak : “Timor-Leste ratifika ona Konvensaun Palermo nian ne’ebé hatúr padraun konaba kombate trafiku humanu nomos konvensaun lubuk ida konaba direitu humanos. Aleinde ne’e, MJ mos foin lalais ne’e asina ona Deklarasaun Lisboa konaba luta kontra trafiku humanu iha nasaun CPLP sira. Ho nune’e haforsa liu tan komitmentu politika Timor Leste nian ba kombate trafiku humanu, maske regula ona jeralmente iha Kodigu Penal. Lei ida ne’e atu kompleta tan Kodigu Penal”.

Iha sorin selul Xefe ne’e sublina liu tan katak: “kestaun droga la ses dok husi kestaun trafiku humanu. Ho nune’e, DNAJL hakarak avansa projeitu lei 2 ne’e iha tinan ida ne’e. Tamba lei konaba kontra droga mos importante tebes, hodi salva foin sa’e Timor oan sira husi droga ne’e”. Hanesan ita hotu hatene, droga hamosu ona prekupasaun ema hotu nian, inklui nai ulun nasaun ne’e nian. Droga konsidera ona hanesan problema nasional ho ida ne’e persiza duni atu regula iha tempu badak ne’e. Tuir informasaun ne’e iha katak, projeitu lei 2 ne’e, sei halo tan konsulta publiku iha fulan Agusto nian laran molok aprezenta ba Conselho Ministro no Parlamentu Nasional.

Programa ne’e realiza iha loron 17, 20 no 24 fulan Juñu 2013 iha Centro Formação Juridíco, Caicoli, Dili.

@Florindo-DNAJL