Japaun hanesan parseiru dezenvolvimentu importante ida ba Timor Leste iha seitor oin-oin, inklui iha area lejislasaun nian. Establesementu kooperasaun entre MdJ Timor Leste ho MdJ Japaun iha area justisa hahú kedas iha tinan 2009 iha parte kapasitasaun rekursu humanu nomos troka matenek iha parte lejislasaun. Japaun mos tau importansia maka’as ba dezenvolvimentu seitor justisa iha Timor Leste tamba entre Timor-Leste ho Japaun iha sistema justisa ne’ebé hanesan maka sistema civilista.
Atu konkretiza liu kooperasaun ne’e, hahú loron 24 -29 Juñu 2013, ekipa matenek nain husi MdJ Japaun nian ne’e, mai halo vizita iha Timor Leste hodi servisu hamutuk ho MdJ Timor Leste, liu-liu Diresaun Nasional Assessoria Juridika Lejislasaun (DNAJL). Ekipa husi MdJ Japaun ne’ebé mai vizita Timor Leste ne’e kompostu husi prokurador nain 2, peritu husi Universidade Nagoya nomos tekniku husi JICA Tokyo nian.

Tuir Direitor DNAJL, Nelinho Vital katak: “ekipa MdJ Japaun ne’e sei hamutuk ho ekipa lejislador Timor-oan iha DNAJL durante semana ida nia laran hodi diskuti deit konaba projeitu lei mediasaun nian. Metodu ne’ebé uza maka, matenek nain husi Japaun sira sei fahe sira nia matenek nomos esperiensia iha area medisaun nian ba ekipa lejislador DNAJL nian. Peritu Japaun atu tulun ita hodi loke tan ita nia hanoin nomos hasa’e tan ita nia konhesimentu iha area mediasaun nian. Maibe desizaun tomak sei iha Ita Timor-oan nia liman, tamba lei ne’ebé atu hakerek ne’e tengki tuir realidade Timor nian duni”, direitur ne’e hatutan tan.

Kestaun mediasaun sai importante mos tamba liu husi dalan mediasaun bele respnde lalais povu nia halerik konaba asesu ba justisa. Mediasaun hanesan dalan ida atu rezolve kazu sivil ne’ebé ita nia povu sira hasoru iha sira nia moris lor-loron. Tuir peskiza ne’ebé iha, povu Timor-Leste uza ona dalan mediasaun ba rezolve problema iha kedas tempu bei-ala sira nian to’o agora. Oin nusa mak atu regula mekanismu ne’ebé iha ona ne’e , hodi bele sai mos hanesan dalan ida ba rezolve problema ne’ebé ppovu hasoru ho tipu lalais, justu no respeitu ba direitu humanos? Ida ne’e mak sei sai hanesan prekupasaun ita hotu nian.

@Florindo-DNAJL