Timor Leste neébe hanesan nasaun foun sei hasoru nafatin obstaklu iha parte rekursu umanu, inklui mos rekursu umanu atu ba hakerek lei. Haré ba importansia iha área lejislasaun nian ne’e, Direcção Nacional da Assessoria Jurídica e Legislação (DNAJL) servisu hamutuk ho Programa Pasca Sarjana UNPAZ nian, organiza hamutuk formasaun analiza legal ba lejislador iha MdJ. Formasaun ba dahuluk ne’e, atu fó konhesimentu nomos haforsa liu tan lejislador Timor oan sira nian iha matenek iha área ba hakerek lei nian. Formasaun refere partisipa husi lejislador MdJ nian hamutuk ema nain 16.

Hafoin formasaun dahuluk ne’e, kontinua tan ho formasaun ba faze ida seluk maka hakerek textu akademiku nomos halo aprezentasaun ba textu refere. Diskusaun textu akademiku ne’e foin realiza iha Segunda, 29 Abril 2013 liu ba no hola parte iha Aula Centro Formação Jurídica (CFJ) nian.

Tuir Director DNAJL, Sr. Nelinho Vital, ne’ebé akompanha mos diskusaun tekniku ne’e katak, diskusaun ida ne’e importante tebes tamba bele haklean liu tan materia ne’ebé hakerek iha textu akademiku ne’ebé hanesan embrio ba esbosu lei ida. Director foin sa’e ne’e mos sublinha liu tan katak, prosesu ida ne’e foun no foin ba dala uluk halo iha MdJ. Tamba hanesan ita hotu hatene katak, durante ne’e, lei barak ne’ebé mosu, sei hakerek husi ema rai liur nomos la liu husi prosesu ba hakerek textu akademiku ida. Dalabarak ita foti nasaun seluk nia lei mai, pois halo mudansa uituan no ikus mai sai ona hanesan lei ba Timor. Tuir lolos textu akademiku ne’e maka sei hanesan mata dalan ba ema politika sira atu fori desizaun kona ba destinu husi esbosu projeitu lei ne’ebé atu hamosu mai. Tamba textu akademiku ne’e maka hakerek kona razaun filozofia, legal no razaun sosiologis konaba razaun atu hamosu lei ida.

Husi diskusaun teknika ne’ebé hala’o iha CFJ ne’e, sai interesante tebes tamba reprezentante estudante fakuldade direitu husi UNITAL no UNTL hamosu pergunta ne’ebé kritiku nomos sujestaun ne’ebé perteninte ba panelista sira. Ezemplu sira husu konaba tamba sa maka lei kustumeiro/tradisional tengki regula/hakerek iha lei ida? Estudante hirak ne’e mos sujere ba DNAJL atu haluan liu tan diskusaun hanesan ne’e, tamba importante nomos diskusaun ne’e nia natureza akademiku, la’os ona politika.

Iha fatin hanesan, Xefe Departamentu Politika Lejislativa DNAJL nian, Sr. Honorio Magalhães informa katak, diskusaun teknika ne’e, la hotu iha ne’e deit, maibe sei halo bebeik no kontinua nafatin. Partisipantes ba diskusaun teknika ba esbosu lei hirak ne’ebé planea ona, la’os deit mai husi universitariu, maibe sei konvida mos husi autor judicial sira inklui parseiru dezenvolvimentu balun nomos ONG sira.