MINISTRU JUSTISA APREZENTA ENKUADRAMENTU LEGAL ATU APOIA EMISAUN KONA-BA IPOTEKA TITULU RAI
DILI,MJ-Quarta-feira 05 Marsu 2025 Sua-Eselénsia Ministru Justisa, Dr. Sérgio de Jesus Fernandes da Costa Hornai aprezenta enkuadramentu legál ka kuadru jurídiku atu apoia emisaun ipoteka no atualizasaun kona- ba reforma sira relasaun ho títulu ba rai, salaun Ministériu Finansas, Aitarak-laran, Dili.
Ministru Justisa fó atensaun liu ba kestaun ekonomia oinsá Ministériu Justisa kontribui hodi fó autorizasaun ba rai, tantu domíniu públiku Estadu no iha domíniu privadu, hahú husi tempu portugés to’o restaurasaun independénsia tanba dokumentu balun eziste tiha ona.
"Ita rekoñese bá direitu propriedade, direitu atu uza edifísiu, direitu atu aluga, direitu atu uza, Ministériu Justisa bele kontribui bá iha situasaun sira-ne’ebé konkreta tanba IX Governu konstitusional fó ona vizaun jerál kona-ba programa ba iha tinan lima,” Ministru Justisa, fó-sai iha serimónia Forum Dezenvolvimentu Merkadu Habitasaun Timor Leste, iha Ministériu Finansas, Aitarak-laran.
iMinistru Justisa afirma, presiza kompriende didi’ak planu estratéjiku no oinsá atu hametin enkuadramentu legál sira, liuliu lei estruturante sira ne’ebé importante no estratéjiku atu promove direitu privadu no direitu superfisiál.
“Ita ko’alia kona-ba rai, ita ko’alia kona-ba situasaun konkreta hodi fó rekoñesimentu ba direitu privadu, atu nune’e bele iha lejitimidade ka legalidade iha direitu ba bens moveis no imoveis, maibé esensiál ba direitu titularidade ba bens imoveis ninian. Tanba lei ne’e, estrutura purvolta lejizlasaun 80, hahú hosi tempu okupasaun portuges to’o mai iha okupasaun Indonézia”.
“Ita iha lei 13/2017, rejime jurídiku kona-bá titularidade, maibé antes ne’e ita iha mós lei barak, ita iha lei númeru 1/2003, atu administra polítika beins movel no imovel, depois okupasaun rejime iha tempu ne’ebá iha ita-nia jurizdisaun iha Timor-Leste, ohin loron ita iha ona lei sira-ne’e”.
“Sé ko’alia kona-ba rezidénsia, negósiu, investimentu, dezenvolvimentu indústria, agrikultura, konsensaun direitu superfisiál ba iha ajénsia internasional sira entaun aktu sira-ne’e hotu hala’o iha rai nia leten hosi nasionál to’o ba iha aldea”.
Nia dehan, atu administra asuntu hirak-ne’e Governu liuhusi Ministériu Justisa mak halo jestaun oinsa atu garantia no asegura direitu ida konsolidadu nune’e iha duni direitu ba sidadaun sira iha rai ida-ne’e.