SETP Hala’o Vizita Servisu ba Malaysia

SEKRETARIU Estadu terras propriedades (SETP) Jaime Xavier Lopes hahuu iha loron 1 fulan Agostu to’o loron 5 fulan- Agostu 2016 foin lalais ne’e hala’o vizita servisu ba Ministériu Rekursu Naturais no Meu Ambiente, no Ministériu Ordenamentu Teritoriu, Abitasaun Públika no Governu Lokál iha Malaysia.
Iha vizita ba fatin sira ne’ebé hala’o durante loron 3 nia laran ne’e mak hanesan hala’o vizita ba iha Edifisiu Departementu Cadastro no Mapeamentu Malaysia nian, hodi haree kona-ba sistema kadastro nasionál, iha loron daruak nian hala’o vizita ba iha Departementu rejistu ba Titularidade hodi haree kona-ba sistema rejistu ba rai no propriedade Malaysia nian no iha loron datoluk SETP ho nia ekipa hala’o vizita ba iha Edifisiu Departementu Ordenamentu Teritoriu, Abitasaun Públiku no Governu Lokál hodi haree kona-ba sistema abitasaun públika no planu urbana no rurál sira.
Iha vizita ne’ebé hala’o durante loron 3 ne’e, SETP Jaime Xavier Lopes hateten, vizita ne’ebé nia ho ekipa sira hala’io ba iha Malaysia ne’e importante no intresante tebes, tanba Timor-Leste hanesan nasaun ne’ebé foun no iha hela prosesu dezenvolvimentu laran presiza estuda hodi haree ezemplu hosi nasaun dezenvolvidu sira.
“Hanesan nasaun foun ita presiza estuda barak hosi nasaun sira ne’ebé maka ukun-an kleur ona no konsidera hanesan nasaun dezenvolvidu, tanba ita presiza hatene prosesu saida maka sira uza hodi bele dezenvolve sira nia nasaun nune’e mós presiza haree asuntu tékniku balu ne’ebé maka presiza iha futuru mai bele kapasita ita nia maluk timor oan sira,” dehan Jaime.

Iha vizita ne’ebé akompana hosi Embaixadór Timór-Leste ba Malaysia ne’e SETP hateten, hosi vizita ne’e bele mós kria lasu amizade ida ne’ebé maka di’ak liutan entre instituisaun terras propriedades Timór-Leste ho Malaysia.
SETP mós husu ba Estadu Malaysia nian liu hosi Diretór Jerál Kadastro no Mapeamentu nian hodi bele kapasita tékniku sira hosi Terras Propriedades Timor-Leste nian.
Iha vizita ne’e Embaixadór Timór-Leste iha Malaysia, Jose Amorin Dias hateten, vizita ne’ebé maka hala’o hosi SETP ho nia ekipa sira ne’e intresante tebes, tanba durante vizita bele ko’alia asuntu sira ne’ebé maka importante tebes, tanba ne’e hanesan diplomata nia prontu atu kria relasaun ne’ebé maka di’ak liu ho instituisaun rai no proriedade Malaysia nian atu iha futuru mai sira bele mós fó kapasitasaun ba iha funsionáriu tékniku sira iha Timór-Leste.

Amorin hateten, ho vizita SETP nian ne’e bele halo Sira (Malaysia-Red) koresai buat ne’ebé maka durante sira hasoru hodi bele sai mós hanesan sasukat ida ba dezenvolvimentu iha sira nia nasaun.
Hatan ba prekupasaun Timór-Leste nian kona-bá kapasitasaun funsionáriu téknika inklui mós problema rai ne’ebé Timór-Leste hasoru, Diretór Jerál Kadastro no Mapeamentu Malaysia nian Datuk Sr Ahmad Fauzi Bin Nordin hateten, nia parte prontu fó apoiu tuir knár no funsaun ne’ebé maka sira iha.
Tanba ne’e diretór jerál ne’e hateten, nia parte sei ko’alia ho embaixadór Timór-Leste nian iha Malaysia hodi bele hatene prosesu atu mai fó kapasitasaun ba funsionáriu sira iha TL ne’e oinsa, no iha parte saida deit maka TL presiza.
“Ami pronto fó apoiu Timór-Leste liu-liu iha parte tékniku nian, importante maka ita iha ona lasu amizade ne’ebé maka di’ak, tanba ne’e ami nakloke atu fó apoiu, maibé hanesan nasaun buat hotu ami tenki kordena uluk ho embaixadór Timor-Leste iha Malaysia.”

Durante vizita ba kada Ministériu liuhosi sira nia Sekretáriu Jerál, Diretór Jerál no Diretór Nasionál sira aprezenta mós sira nia servisu ne’ebé maka durante ne’e sira halo iha Malaysia inklui mós planu itegradu kona-ba sistema informasaun uza rai ( Integrated land use Planning System-red)
Iha loron daruak nian ba vizita servisu SETP nian iha Malaysia ne’ebé hala’o ba iha Departementu Rai Uma no Teritóriu Malaysia nian hodi haree kona-bá prosesu fó sertifikasaun ba iha rai no uma sira tantu rai privadu no rai estadu.
Iha vizita ne’e, Adjunto Diretór Jerál ba Rai, Uma no Teritoriu Malaysia nian Ahmaed Fuad Mustaffa hateten, iha nasaun Malaysia fó sertifikadu oin rua ba iha komunidade sira mak hanesan direitu ba uza no direitu ba na’in.

Diretór ne’e esklarese mós, Direitu rua ne’ebé sira fó ne’e hanesan direitu ba uzu nian sira fó ho nia durasaun tinan 93, maibé bainhira sira nia estadu presiza sira sei hamate direitu ba uzu nian, no kona-bá direitu na’in ba rai nian sira sei fó sertifikadu na’in ba rai durante nia sei moris.
Vizita ne’ebé SETP hala’o durante semana ida iha Malaysia ne’e hetan akompaña hosi Embainxadór Timór Leste iha Malaysia, Jose Amorin Dias, Xefe Gabinete SETP, Mariano Barreto, Diretór ba Diresaun Nasionál Terras Prorpiedades Servisu Cadastrais, Romão Guterres inklui mós Xefe Departementu Administrasaun Finansas DNTPSC, Justo Lafo. *

Ananias Babo Horta
Media Officer SETP