MINISTRU IVO VALENTE HALO SORUMUTU HO GRUPO TRABALLU PRIMEIRU-MINISTRU BA INSTITUISAUN PÓS CAVR NIAN IHA GABINTE MINISTRU JUSTISA

DÍLI, GMJ – S.E. Ministru Justisa Ivo Valente halo sorumutu ho Grupo Traballu Primeiru-Ministru (GTPM) nian ba Instituisaun Pós Comissão de Acholhimento, Verdade e Reconcialiação (CAVR) hodi diskute implementasaun rekomendasaun CAVR nian iha Gabinete Ministru Justisa (GMJ), Díli, loron Kuarta-Feira (15/06/2016).

Membru GTPM Pós CAVR ne’ebé kompostu hosi Sra. Benícia Eriana Magno, Sr. José Luis de Oliveira, Sr. Jacinto Alves no Sra. Denita Baptista, atu buka hatene no identifika rekomendasaun hosi Relatóriu Chega ne’ebé mak diriji ba iha Ministériu Justisa hodi implementa iha nia-polítika programas nian, Planu Estratéjiku Setór Justisa (PESJ) no Planu Asaun Anuál (PAA).

Iha reuniaun ne’e, Ministru Ivo Valente esplika pontus prinsipál sira kona-ba servisu setór justisa nian, esforsu Governu nian no nia-dezafiu sira; esplikasaun ne’ebé sistemátiku, razões sira no tuir lista pergunta ne’ebé mai hosi GTPM.

“Dezenvolvimentu leis ne’ebé prepara hosi Ministériu Justisa liu hosi Diresaun Nasionál Assessoria Jurídika no Lejislasaun nia baze mak Konstituisaun RDTL, no adota valores Konvensaun Internasionál ho nia-protókulu sira nu’udar orden jurídika interna Timor-Leste nian,” esplika Ministru Ivo Valente.

Relasaun ho tratamentu ba dadur sira, asistensia legál Defensoria Públiku nian, aplikasaun Kódigu Penál em relasaun ho krimi hasoru páz no umanidade; Ministru Ivo Valente esplika kona-ba situasaun dadur agora, prizaun atuál no planu estabelesimentu prizionál, nune’e mós asistensia gratuitu ne’ebé Defensoria Públiku halo dadaun, inklui esforsu Governu hodi abranje prezensa defensoria iha munisípiu sira.

Nune’e mós Asesu Justisa ba sidadaun Timor-Leste, Ministru Ivo haktuir, “Planu Estratéjiku Setór Justisa (PESJ) iha área temátiku ida mak ko’alia kona-ba Asesu ba Justisa, katak Governu liu hosi Ministériu Justisa iha obrigasaun atu hakbesik justisa ba povu, esforsu sira mak prezensa autór judisiáriu sira iha munisípiu maske númeru maestradu sei limite, formasaun própiu ba autór judisiál sira, ami mós hala’o divulgasaun leis iha área rurál. Aliénde Tribunál fixu iha munisípiu, dadaun ne’e hala’o mós Tribunál Movél ne’ebé hetan apoiu hosi PNUD iha Baucau, Ermera, Oe-Cusse no Covalima.”

Iha biban ne’e, Ministru Ivo Valente loke mós ba iha esplikasaun kestaun tékniku nian, kona-ba servisu saída de’it mak diresaun sira hala’o em kazu implementasaun Relatóriu Chega. Esplikasaun tékniku maíz detallu mai hosi Diretór DNAJL Nelinho Vital ne’ebé hare’e hosi dezenvolvimentu leis, Diretór DNSPRS Helder Cosme Marçal Belo hare’e kestaun atendimentu iha prizaun no prosesu reinsersaun sosiál, no Diretór DNDHC Flaviano Moniz Leão ko’alia kona-ba relatóriu situasaun direitus umanus iha Timor-Leste no esforsu sira hodi hakbesik justisa ba povu.

Relasaun ho rekomendasaun Chega kona-ba Memória Institusionál Ministru Justisa fó nia apoiu hodi hari’i tanba bele sai sentru peskiza no aprende história nian, katak ho instituisaun ba memória nian sei fasilita di’ak liután jerasaun tuir mai atu aprende história, no hakotu violasaun direitus umanus iha futuru.

Marka prezensa mós iha reuniaun ne’e mak; Xéfi Gabinete Ministru Justisa Evangelino Belo no Assessor Gabinete Ministru Justisa Joaozito Viana.

Maria de Lourdes Xavier Lin
Media Officer
Gabinete Ministru Justisa