MINISTRU IVO VALENTE ORADÓR IHA SEMINÁRIU INTERNASIONÁL KONA-BA KOOPERASAUN JUDISIÁRIA INTERNASIONÁL IHA ÁMBITU CPLP IHA DÍLI

DÍLI, HOTEL TIMOR – S.E. Ministru Justisa Ivo Valente nu’udar oradór ida ba iha Semináriu Internasionál kona-ba Kooperasaun Judisiária Internasionál iha ámbitu Comunidade dos Países de Língua Portuguesa (CPLP) iha okaziaun Komemorasaun XVI Aniversáriu Ministériu Públiku iha Hotel Timor, Díli, loron Sexta-Feira (03/06/2016).

Semináriu ne’e abertura hosi S.E. Ministro do Estado, Coordenador dos assuntos da Administração do Estado e da Justiça e Ministro da Administração Estatal Dionísio Babo Soares, P.hD. ne’ebé mós aprezentadu oradór sira seluk mak hanesan; Professora UNTL Dra. Maria Angela Carrascalão, Prokuradór-Jerál Repúblika Cabo Verde Dr. Óscar Silva Tavares.

Semináriu Internasionál ne’ebé involve Ministru Justisa, akadémiku hosi UNTL no Prokuradór-Jerál Repúblika Cabo Verde hodi aprezenta sira-nia perspetiva iha kooperasaun judisiáriu internasionál; em termos hanoin kritiku sira, dezafiu prezente no futuru, kooperasaun judisiáriu hodi hasoru kriminalidade transnasionál, krimi organizadu no komplexu.

Iha ninia intervensaun iha semináriu ida ne’e, Ministru Ivo Valente hahú ho nia afirmasaun katak, “kooperasaun judisiária internasionál iha ámbitu CPLP importante tebes no inquestionável hodi demonstra kompeténsia iha área boa governasaun, promove legalidade no administrasaun justisa iha paíz membru idak-idak nian.”

“Maibé antes maiz, permite ha’u atu expressa no partilha ha’u-nia parabéns, alegria no satisfasaun bót ba Prokuradór-Jerál Repúblika Timor-Leste tanba asume ona responsabilidade ba konstrusaun identária no instituisaun ne’ebé importante ba majistratura sira, no ohin Ministériu Públiku halo ona Aniversáriu ba XVI,” dehan Ministru Justisa.

Eis Adjuntu Prokuradór-Jerál Repúblika iha tinan 2006-2009 ne’e esplika dezafiu actuais sira ne’ebé infrenta dadaun iha setór justisa kona-ba kestaun seriedade no efikásia iha investigasaun criminal, nesesidade espesializasaun, organizasaun, oinsá hasoru kriminilidade grave, organizadu no komplexu iha nível internu no transnasionál. Por ezemplu ligadu ho atividade sira tráfiku droga, tráfiku umanus ne’ebé presiza tebes atensaun extra-ordináriu.

“Ho domíniu kooperasaun judisiária internasionál, espesialmente iha ámbitu CPLP, maské dezafiu barak maibé ho esforsu hamutuk hodi partilha experiénsia sira no visões ba malun, ita sei hetan solusaun,” hateten Ministru Ivo Valente.

Ministru Ivo kontinua hato’o mós sá esforsu sira ne’ebé halo ona nu’udar Prezidente ba Konferénsia Ministru Justisa Paíz Lingua Ofisiál Portugués (CMJPLOP), bainhira Timor-Leste asume kna’ar presidénsia nian, kualidade hanesan Ministru Justisa Timor-Leste. Konferénsia Ministru Justisa sira nu’udar espasu ba promosaun no dezenvolvimentu relasaun Estadu-membru iha kooperasaun judisiária.

Servisu seluk mak la’o ona, halo kooperasaun judisiária ho Rede Lusófona iha domíniu kazu sívil no penál, hanesan primeiru mekanismu prátiku ba kooperasaun judisiária internasionál iha ámbitu CPLP hodi kontribui no melhora administrasaun justisa nian no kombate kominalidade.

Ministru Ivo esplika mós kona-ba aplikasaun konvensaun tolu ne’ebé Timor-Leste ratifika ona iha tinan 2009, konvensaun kooperasaun judisiária internasionál extradisaun, transferénsia kondenadu no auxíliu judisiáriu iha matéria penál. Nia dehan tán katak, últimu konferénsia ne’ebé realiza iha Díli, hamosu ona matadalan kona-ba Transferénsia Kondenadu hodi sai guia ba prátika aplikasaun konvensaun. Nune’e mós, sei hádalan medidas ne’ebé hanesan ho konvensaun rua seluk.

Iha sorin seluk, Ministru Ivo koalia mós kona-ba esforsu Timor-Leste iha kooperasaun judisiáriu internasionál em relasaun ho ninia implikasaun ba estabelesimentu Lei Nº. 15/2011, lei nasionál ne’ebé fó ona kompeténsia ba Ministru Justisa hodi estabelese prosedimentu sira, no fó biban mós ba iha Preokuradór-Jerál Repúblika hodi transmite ba iha elaborasaun instrumentu bilaterál no multilaterál konforme lei no Konstituisaun.

“Na verdade, dezafiu seluk mak sirkunstánsia jeográfika paíz sira ne’ebé sai limitasaun ba Ministériu públiku iha matéria kooperasaun, maibé ho fahe koñesimentu ba malu iha kontextu operasionál sei kontribui ba iha luta kontra kriminalidade paíz idak-idak nian,” hateten Ministru Ivo Valente.

Ministru Ivo mós esplika meius sira hosi simplifíka kooperasaun sira mak hanesan, operasaun konjunta, kooperasaun transnasionál, sentru intelijénsia konjuntu, regras ba medidas cautelares, vijilánsia transfronteirika, partilha informasaun ba malun no kooperasaun direta entre Ministériu Públiku sira.

Marka prezensa iha Semináriu Internasionál ne’e mak, autór judisiáriu Timor-Leste no Cabo Verde, instituisaun Estadu sira, Ministru Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun, ONG Nasionál no Internasionál no Estudante Universitáriu sira.

MINISTRU IVO VALENTE SIMU VIZITA KORTEZIA HOSI PROKURADÓR-JERÁL REPÚBLIKA CABO VERDE IHA MINISTÉRIU JUSTISA

Depoiz-de Semináriu Internasionál ho téma “Kooperasaun Judisiária Internasionál iha ámbitu Comunidade dos Países de Língua Portuguesa (CPLP)”, Ministru Ivo Valente simu vizita kortezia iha lokoraik (03/06) hosi Prokuradór-Jerál Repúblika Cabo Verde Dr. Óscar Silva Tavares iha Sala Reuniaun Ministériu Justisa, iha Díli.

Vizita kortezia ne’e hodi hametin liután lasu amizade no fraternidade entre Repúblika Cabo Verde no Timor-Leste iha área dezenvolvimentu justisa. Aliénde ne’e, atu partilha mós informasaun ba malu hodi optimaliza servisu justisa nian iha idak-idak nia nasaun, no reafirma hikas kooperasaun bilaterál paíz rua ne’ebé mak asina ona iha loron 23 fulan-juñu 2015 iha Díli, Timor-Leste.

Iha reuniaun paíz irmaõs rua ne’e, hatudu oin murak ba malun no alegria tebes hanesan kolega ne’ebé mak durante ne’e sempre fó apoiu malu, koa’lia mós kestaun oinsá dezenvolve polítika relasaun internasionál entre paíz Timor-Leste no Cabo Verde, no promete atu kontinua apoiu malu hodi hadia idak-idak nia nasaun iha área dezenvolvimentu justisa.

Iha biban ne’e, Prokuradór-Jerál Cabo Verde konvida Ministru Justisa Timor-Leste hodi halo vizita ba Cabo Verde, no Ministru Ivo hato’o ninia agradesimentu bót ba konvite ne’e.

Reuniaun kortezia hákotu ho entrega lembransa káfe no tais Timor nian ba Prokuradór-Jerál Cabo Verde Dr. Óscar Silva Tavares.

Akompaña vizita kortezia Prokuradór-Jerál Cabo Verde ba Ministru Justisa Timor-Leste mak Adjunta-Prokuradora Repúblika Timor-Leste Dra. Zélia Trindade, prokuradór sira hosi nasaun rua ne’e, Xéfi Gabinete Ministru Justisa Evangelino Belo, Assessor Ministru Justisa nian.

Maria de Lourdes Xavier Lin
Media Officer
Gabinete Ministru Justisa