MINISTRU JUSTISA PARTISIPA REUNIAUN SORUMUTUK KONSELLU MINISTRUS.

Lian Tetum

Dili, Quarta-Feira 8/02/2023. Ministru Justisa Dr. Tiago Amaral Sarmento Partisipa Reuniaun Sorumutuk Konsellu Ministrus.

Prezidénsia Konsellu Ministrus
VIII Governu Konstitusionál


Komunikadu Imprensa

Sorumutuk Konsellu Ministrus nian iha loron 8 fulan-fevereiru tinan 2023.

Konsellu Ministrus hala’o sorumutuk iha Palásiu Governu, iha Dili no, aprova projetu proposta Lei, ne’ebé aprezenta husi Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Planeamentu no Ordenamentu, José Maria dos Reis, kona-ba Lei Abitasaun no Alojamentu.

Atu garante direitu fundamentál ba abitasaun, ne’ebé konsagra ona iha artigu da-58 Konstituisaun nian, inisiativa lejizlativa ne’e ninia objetivu atu promove asesu ba abitasaun ida-ne’ebé ho dignu, garante realojamentu, kontribui atu hasa’e kualidade abitasaun, ordena filafali área urbana degradada no alomeradu rurál sira, hodi fomenta reabilitasaun urbana, apoia autokonstrusaun no asosiativizmu (kooperativa), fahe téknika konstrusaun sustentavel no adekuada, dezenvolve setór konstrusaun sivil no kria entidade públika ida ne’ebé responsavel ba dezenvolvimentu públiku setór abitasaun nian.

Projetu Proposta Lei ne’e hatuur iha prinsípiu sira universalidade, sustentabilidade, igualdade no partisipasaun.

Diploma ne’e prevee elaborasaun Planu Nasionál Abitasaun no kroasaun rntidade governamentál ne’ebé sei responsavel ba dezenvolvimentu no implementasaun polítika Estadu nian iha área Abitasaun, prepara Planu Estratéjiku no Polítika Abitasaun, hodi propoin medida lejizlativa no regulamentár sira iha área ida-ne’e, prepara medida sira polítika finanseira nian ne’ebé adekua ho programa abitasionál ne’ebé atu implementa, harii, jere, konserva no alínea patrimóniu abitasionál Estadu, interven iha merkadu solu nian bainhira instrumentu polítika husi Governu hodi kontrola kustu terrenu no fó apoiu tékniku ba munisípiu no entidade públika sira seluk iha jestaun no konservasaun parke edifikadu ida-idak.

Konsellu Ministrus aprova projetu Proposta Lei, ne’ebé aprezenta husi Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus, Joaquim Amaral no husi Sekretáriu Estadu Formasaun Profissionál no Empregu, Alarico do Rosário, kona-ba Seguransa, Saúde no ijiene iha serbisu-fatin.

Proposta lei ba Parlamentu Nasionál ne’e estabelese katak organizasaun reprezentativa empregadór no traballadór sira responsavel ba área sira kondisaun serbisu no saúde nian, tenke promove asaun formasaun iha área protesaun no prevensaun seguransa, ijiene no saúde iha serbisu-fatin kontra risku no moras sira impaktu husi serbisu. Aleinde ne’e, depende mós ba empregadór sira atu organiza fatin, meiu no prosesu serbisu hodi evita risku ba saúde no seguransa ba traballadór sira, garante ezisténsia sinalizasaun seguransa no saúde iha serbisu-fatin no ekipamentu protesaun, entre medida prevensaun sira seluk, nomós fó informasaun no formasaun ne’ebé adekuada ba traballadór sira.

Ninia rezumu, objetivu husi atividade Ijiene, Seguransa no Saúde nian iha Servisu-fatin maka garante kondisaun serbisu iha kualkér empreza “iha kondisaun fíziku, mentál no sosiál ne’ebé di’ak, la’ós de’it livre husi moras no enfermidade” (tuir Organizasaun Saúde Mundiál).


Aprezenta mós husi Ministru Koordenadór Asuntus Ekonómikus, ne’ebé aprova projetu Dekretu-Lei ba alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei n, 23/2009, loron 5 fulan-agostu, kona-ba rejime infrasaun administrativa kontra ekonomia no seguransa alimentár.

Hafoin liu-tiha tinan sanulu-resin-rua vijénsia rejime infrasaun administrativa kontra ekonomia no seguransa alimentár verifika katak iha nesesidade atu prosede ninia revizaun no atualizasaun, tuir dinámika no evolusaun permanente ba realidade economia no sosiál nasionál, maka hanesan atu prosede reforsu ba medida no mekanizmu sira hodi kombate ba infrasaun sira kontra economia no seguransa alimentár.

Rezumu, alterasaun lejizlativa ne’e ho objetivu atu haluan ámbitu aplikasaun rejime nian, inklui mós, produtu la’ós alimentár sira, hodi simplifika rejime sansionatóriu, ba artikulasaun kona-na infrasaun sira (kaman, todan no todan liután) no ninia korespondésia ho tipolojia ajente ekonómiku ida (pesoa singulár no empreza P, M no G); estabelesimentu prosedimentu elementár instrusaun, notifikasaun infrasaun no fakuldade hodi rona no defende infratór; definisaun konseitu sasan kontrafeita (falsu) no sasan pirateada (bajakan); definisaun dispozisaun kona-ba “publisidade enganoza”, hodi hafalun situasaun ida ne’ebé loos husi disorsaun mensajem publisitária.

Aprova mós projetu Rezolusaun Governu, ne’ebé aprezenta husi Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Fidelis Manuel Leite Magalhães, ne’ebé aprova Akordu Implementasaun Programa Compacto Millennium Challenge, ne’ebé asina ona iha loron 16 fulan-dezembru tinan 2022 liubá.

Aprovasaun husi akordu implementasaun ida-ne’e signifika pasu importante ida atu hahú implementasaun Akordu Kompaktu MCC, ho montante global millaun 484, ne’ebé asina ona husi Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus, Fidelis Manuel Leite Magalhães, iha fulan-jullu liubá. Programa ne’e, sei implementa durante tinan lima, iha komponente prinsipál rua, hodi hadi’a área importante rua ba dezenvolvimentu Timor-Leste, edukasaun no saneamentu, abastesimentu bee no drenajen.

Tuir kedan aprezentasaun husi Ministru Justisa, Tiago Amaral Sarmento, kona-ba Opsaun polítika-lejizlativa ne’ebé sai hanesan inisiativa ida hodi kria Kuadru Pesoál no ezersísiu ba diresaun xefia no xefia ba Sevisu sira atu Apoia Tékniku Administrativu Prokuradoria-Jerál Repúblika.

Inisiativa lejizlativa ne’e ho objetivu atu kompleta kuadru normativu kona-ba servisu sira Prokuradór-Jerál Repúblika nian, hodi asegura implementasaun Lei organizasaun Judisiária no Estatutu Ministériu Públiku nian no kompleta kuadru pesoál servisu apoiu tékniku nian.



Língua Portuguesa


Comunicado de Imprensa
Reunião do Conselho de Ministros de 8 de fevereiro de 2023


O Conselho de Ministros reuniu-se no Palácio do Governo, em Díli e aprovou o projeto de Proposta de Lei, apresentado pelo Vice-Primeiro-Ministro e Ministro do Plano e Ordenamento, José Maria dos Reis, referente à Lei da Habitação e Alojamento.

No sentido de garantir o direito fundamental à habitação, consagrado no artigo 58.º da Constituição, pretende-se com esta iniciativa legislativa promover o acesso a uma habitação condigna, garantir o realojamento, contribuir para a melhoria da qualidade das habitações, reordenar as áreas urbanas degradadas e os aglomerados rurais, fomentar a reabilitação urbana, apoiar a autoconstrução e o associativismo (cooperativas), disseminar técnicas de construção sustentáveis e adequadas, desenvolver o setor da construção da civil e criar uma entidade pública responsável pelo desenvolvimento público do setor da habitação.

Este projeto de Proposta de Lei assenta nos princípios de universalidade, sustentabilidade, igualdade e participação.

O diploma prevê a elaboração de um Plano Nacional da Habitação e a criação da entidade governamental que será responsável pelo desenvolvimento e implementação das políticas do Estado na área da Habitação, cabendo-lhe a preparação do Plano Estratégico e a Política de Habitação, propor medidas legislativas e regulamentares nesta área, preparar medidas de política financeira adequadas aos programas habitacionais a implementar, construir, gerir, conservar e alienar o património habitacional do Estado, intervir no mercado de solos enquanto instrumento de política do Governo de controlo de custos dos terrenos e dar apoio técnico aos municípios e a outras entidades públicas na gestão e conservação do respetivo parque edificado.

O Conselho de Ministros aprovou o projeto de Proposta de Lei, apresentado pelo Ministro Coordenador dos Assuntos Económicos, Joaquim Amaral e pelo Secretário de Estado da Formação Profissional e Emprego, Alarico do Rosário, relativo a Segurança, saúde e higiene no trabalho.

A presente proposta de lei ao Parlamento Nacional estabelece que as organizações representativas dos empregadores e dos trabalhadores responsáveis pelas áreas das condições de trabalho e da saúde, devem promover ações de formação na área da proteção e prevenção da segurança, higiene e saúde no trabalho contra riscos e doenças profissionais. Compete ainda aos empregadores organizar os locais, meios e processos de trabalho de forma a evitar riscos para a saúde e segurança dos trabalhadores, garantir a existência de sinalização de segurança e de saúde no trabalho e equipamentos de proteção, entre outras medidas de prevenção, bem como prestar toda a informação e formação adequada aos trabalhadores.

Em resumo, o objetivo das atividades de Higiene, Segurança e Saúde no Trabalho é o de garantir condições de trabalho em qualquer empresa “num estado de bem-estar físico, mental e social e não somente a ausência de doença e enfermidade” (de acordo com a Organização Mundial de Saúde).

Também apresentado pelo Ministro Coordenador dos Assuntos Económicos, foi aprovado o projeto de Decreto-Lei para a primeira alteração ao Decreto-Lei n.º 23/2009, de 5 de agosto, sobre o regime das infrações administrativas contra a economia e a segurança alimentar.

Após mais de doze anos da vigência do atual regime das infrações administrativas contra a economia e a segurança alimentar verifica-se a necessidade de proceder à sua revisão e atualização, de acordo com a dinâmica e evolução permanente da realidade económica e social nacional, bem como proceder ao reforço das medidas e mecanismos de combate às infrações contra a economia e a segurança alimentar.

Em suma, pretende-se com esta alteração legislativa: alargar o âmbito de aplicação do regime, passando a abarcar, também, os produtos não alimentares; simplificar o regime sancionatório, pela articulação da classificação das infrações (leves, graves e muito graves) e a sua correspondência com uma tipologia de agentes económicos (pessoa singular e empresa P, M e G); o estabelecimento de procedimentos elementares de instrução, notificação da infração e a faculdade de audição e defesa do infrator; definição do conceito de mercadoria contrafeita e mercadoria pirateada; e definição da disposição relativa a “publicidade enganosa”, de modo a abranger efetivas situações de distorção da mensagem publicitária.

Foi também aprovado o projeto de Resolução do Governo, apresentado pelo Ministro da Presidência do Conselho de Ministros, Fidelis Manuel Leite Magalhães, que aprova o Acordo de Implementação do Programa Compacto Millennium Challenge, assinado no passado dia 16 de dezembro de 2022.

A aprovação deste acordo de implementação significa um importante passo para o início da implementação do Acordo Compacto MCC, com um montante global de 484 milhões, que foi assinado pelo Ministro da Presidência do Conselho de Ministros, Fidelis Manuel Leite Magalhães, no passado mês de julho. Este programa, a ser implementado ao longo de cinco anos, têm duas componentes principais, para a melhoria de duas áreas muito importantes para o desenvolvimento de Timor-Leste: educação e saneamento; e abastecimento de água e drenagens.

Seguiu-se apresentação do Ministro da Justiça, Ministro da Justiça, Tiago Amaral Sarmento, sobre as opções político-legislativas subjacentes à iniciativa legislativa de criação do Quadro de pessoal e exercício de direção e chefia dos Serviços de Apoio Técnico e Administrativo da Procuradoria-Geral da República.

Pretende-se, com a referida iniciativa legislativa, completar o quadro normativo relativo aos serviços da Procuradoria-Geral da República, de forma a assegurar a implementação da Lei da organização Judiciária e do Estatuto do Ministério Público e completar o quadro de pessoal dos serviços de apoio técnico.

Dili, 8/02/2023.

#Media_Oficial de Gabinete do MJ.