REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE

REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE

Diploma Ministerial

14/2013

MANUAL JESTAUN ORSAMENTU NO IMPLEMENTASAU N O RSAMENTU HODI FÓ APOIU BA KOMBATENTES NO MARTIRES LIBERTASAUN NASIONAL



Dekretu Lei N.o 47/2012, 05 de Dezembru nebe’e kria Organiku Ministeriu Solidariedade Sosial, iha ninia letra a) artigu 2.o atribui knar atu “Dezenvolve programa, elabora no hato’o projetu kona-ba lejislasaun no regulamentasaun ba medida sira nian própria hodi hala’o polítika ba iha área sira ne’ebe iha ninia responsabilidade legál, nune’e mós asegura akompañamentu ba ezekusaun husi medida hirak ne’e”.



Lei n.º 02/2013, 01 Marsu aprova ona Orsamentu Jeral Estadu (OJE) 2013 nian no iha aneksu II kona ba dotasaun orsamentais ba tinan ne’e iha pajina 16 aloka ona orsamentu ba Gabinete Sekretariu Estadu ba Assuntu Antigus Kombatentes ba Libertasaun Nasional. Liu husi rubrika bens no serbisus Ministeriu Solidariedade Sosial nian preve ona orsamentu 354.000 US$. Husi valor montante refere iha leten, inklui ona verba orsamentu 200.000US$ hodi fo apoiu ba Kombatentes no Martires Libertasaun Nasional tuir proposta husi programa ho data 16 de Abril 2013, nebe’e Gabinete Sekretariu Estadu ba Assuntus Antigus Kombatentes ba Libertasaun Nasional aprezenta iha Konselho Ministru no hetan Despacho husi Sua Excia Primeiro Ministro Kay Rala Xanana Gusmão atu atende duni programa aprezentadu ho koordenasaun husi Ministeriu Finansas.



Iha ambitu ida ne’e, presiza duni atu kria Manual Implementasaun ida hodi defini jestaun orsamentu estadu nian nebe’e aprova ona, hodi bele tulun implementa programa apoiu ba Kombatentes no Martires Libertasaun Nasional nomós atu hamenus risku ba lakon ka sala utiliza Orsamentu Estadu nian.



Nune’e, kbiit tomak Governu liu-hosi Ministério da Solidariedade Social atu asegura diak liu tan gestaun orsamentu estadu, atu jere ho forma nebe’e transparente no ba interesse publiku tomak, liu-liu ba antigos Kombatentes no Martires ba Libertasaun Nasional maka :



Governu, liu-hosi Ministério da Solidariedade Social, hetan kbiit atu halo-tuir previstu iha Artigu 39.o Lei n.º 03/2006, de 12 de Abril, nebe’e alteradu ba daruak liu husi Lei n.o 02/2011, de 23 de Março, publika diploma tuir-mai:



1- Aprova ona Manual Jestaun no Implementasaun Orsamentu hodi fó apoiu ba Kombatentes no Martires Libertasaun Nasional, iha anéxu husi diploma ne’e no hola parte integrante.



2- Diploma ne’e tama iha vigor iha loron tuir-mai hafoin ninia publikasaun.



Ministério da Solidariedade Social , 13 de Agosto de 2013.



Ministra da Solidariedade Social







Isabel Amaral Guterres



























MANUAL IMPLEMENTASAUN



I. Introdusaun



Manual implementasaun ida ne’e bazeia ba Orsamento Jeral do Estado, ne’ebe previsto iha rubrika orsamento Bens de Servisu e Outras Contribuisaun, ne’ebe aloka ba Secretaria do Estado dos Antigos Combatentes da Libertasaun Nasional, ne’ebe aprova ona husi Parlemento Nasional nomos hetan ona promulgasaun husi Presidente da Republica. Liu husi manual implementasaun ida ne’e mos sei regula programa apoiu ba Combatentes da Libertasaun Nasional hodi hadia sira nia moris iha sosio-ekonomiku iha sosiedade nia laran



Bazeia ba artigo 11 Constituisaun da Republica Democratica de Timor-Leste, nomos Lei no. 3/2006 Estatutu dos Combatentes da Libertasaun Nasional, maka Estado Timor-Leste, liu husi I Governo to V Governo Constitusional kontinua fo atensaun ba Combatentes e familia dos Martires da Libertasaun Nasional no ba ema hotu ne’ebe fo ona kontribuisaun ba prosesu Libertasaun da patria.



Relasiona ho ejijensia husi Combatentes no familia martires sira nian iha teritorio laran ne’ebe sempre preokupa ho sira nia kondisaun sosio-ekonomiku no oinsa atu recolha/haloot sira nia Restos mortais tamba ho preokupasaun hirak ne’e maka V Governo Constiutsional persiza fo atensaun ba asuntus hirak nee, ho nune Ministerio da Solidariedade Sosial liu husi Secretaria do Estado dos Antigos Combantentes da Libertasaun Nasional hamosu Programa ida ne’e hodi responde ejijensia hirak ne’ebe temin tuir mai ne’e;



a. Recoilha Restos Mortais



b. Tratamentu Saude Espesial, liu-liu ba moras kroniku ne’ebe maka labele kura tuir sistema saude modern



c. Subsidiu ba Combatentes da Libertasaun Nasional sira, nomos sira nia oan , ne’ebe iha ona nivel Universitariu no tekniku superior



d. Hadia rate/kampa



e. Congresso Assosiasaun dos Combatentes da Libertasaun Nasional iha 13 Distritu



Ho nune’e implementasaun programa ida ne’e sei halo tuir regras nebe temin tuir mai ne’e:

Artigo 1

Objectivu



1. Hodi responde ejijensia husi Combatente da Libertasaun Nasional e Familia Martires sira nian ne’ebe presisa duni apoiu



2. CLN e Familia Martires sira ne’ebe kbiit laek persija hetan tulun ho nune’e bele hadia sira nia moris iha sosiedade nia laran, hodi partisipa aktiva mos iha prosesu Dezenvolvimentu Estado



Artigo 2

Orsamento



1. Orsamento ne’ebe sei uja ba programa ida ne’e mai husi rubrika BENS DE SERVISU E OUTRAS CONTRIBUISOENS husi OJE tinan fiscal 2013



2. Ezekusaun Orsamento ne’e sei lao tuir planu nebe mensiona iha programa ida ne’e, ne’ebe komesa hahu husi fulan Março to fulan Desembru 2013



Artigo 3

Durasaun



Programa ida sei halao ho nia durasaun tinan ida, tuir planu aktividades ne’ebe mensiona iha programa ne’e.



Artigo 4

Beneficiarius



1. Beneficiariu husi programa ida ne’e maka Combatentes e Familia dos Martires da Libertasaun Nasional ne’ebe maka husu Apoiu ba Governu liu husi MSS/SEACLN



2. Combatentes e Martires da Libertasaun Nasional nia oan sira nebe iha ona finalista iha nivel Universitariu ou Tekniku Superior



Artigo 5

Baze Legal



1. Constituisaun da Republica Democratica de Timor-Leste 2002



2. Lei no. 3/2006 de 12 de Abril, Estatutu Combatentes da Libertasaun Nasional



3. Lei no.2/2013 de 18 de Febreiru 2013, Orsamento Geral do Estado



4. Politika MSS konaba kondisaun CLN sira nian



Artigo 6

Equipa Implementador



Equipa implementador ba programa maka MSS/liu husi Gabineti SEACLN



Artigo 7

Responsabilidade Maximu



Programa ida hetan responsabildade tomak husi SEACLN ne’ebe tutela ba SEACLN nudár Membru V Governo Constitusional 2012-2017



Artigo 8

Rejultado husi Programa



Combatentes e Familia dos Martires da Libertasaun Nasional sira bele hadia sira nia kondisaun sosio-ekonomiku, ho nune’e sira bele partisipa iha prosesu Construsaun do Estado.

Artigo 9

Hahu’u halao (tama iha Vigor)



Manual implementasaun Programa ida ne’e Hahu’u hala’o iha loron ne’ebe fo sai,.