Konsulta Publiku ba 13 Lei Rai Nian iha Dili

MJ : To’o Agora Ministério Seidauk Simu Input Hosi Liur

IHA Konsulta publiku ba dasanulu resin tolu (13) ne’ebé hala’o iha salaun Delta Nova Dili Segunda, (14/9) foin lalais ne’e, Ministra Justisa, Lúcia Maria Brandão Freitas Lobato hateten, to’o oras ne’e Ministra justisa inklui mos ho ekipa tekniku ba draft lei ba rai nian seidauk simu input no duvidas ruma hosi matenek nain sira, liu-liu hosi ONG, estudante no intidade sira seluk.

Durante ne’e ekipa tekniku sira hosi ministeriu rona protesta liu-liu hosi ONG sira katak, lei rai nian ne’ebé oras ne’e dadaun halo konsulta publiku ne’e ladun fo valorizasaun ba komunidade. Maibe, sira koalia deit no nunka atu hato’o sira nia input ruma ba ministeiru hodi hadia lei ne’e antes hetan aprovasaun hosi Konsellu Ministru.

Liu hosi Deskursu Ministra mos hateten, hahú iha loron 12 fulan Juñu 2009 liubá Ekipa Teknimu Ministeiru nian inklui mos Ministra rasik loke oportunidade hodi simu input ruma hosi liur hodi hadia lei ne’e laiha ema ida mak fo nia hanoin ruma.

Tuir Ministra, Dili hanesan sentru ba informasaun, maibé to’o oras ne’e seidauk hetan hanoin no komentarius ruma hodi tau sira nia hanoin iha ante projektu refere.

Ministra informa mos katak, iha loron 21 fulan Setembru 2009 tinan ne’e sei sai projektu lei rai nian ba daruak, nune’e bele tau hamutuk hanoin ne’ebé durante ne’e hetan hosi komunidade.

Iha loron 11 fulan Novembru 2009 fulan oin ministeiru sei kria mos seminar nasional ida konaba lei rai nian.

Lei rai nian refere tuir ministra, la taka dalan ba sidadun Timor Leste atu sai nain ba rai hodi hetan sertifikadu nain ba rai.

Lei ne’e rasik ati assegura ema ida-idak nia direitu hodi sai nain rai, nune’e sira nune’e ema ida-idak mos bele hetan sertifikadu nain ba rai, dehan Lúcia.

Ministra mos husu ba Diresaun Nasional Terras Propriedade Servisu cadastrais (DNTPSC) hodi halo planu konsulta publiku nivel sub distritu nian. Maibe sei haree liu ba sub distritu sira ne’ebé mak iha potensial ba komplitu rai nian, ne’e sei la halo ba sub distritu hotu.

Lei rai nian ne’ebé durante ne’e halo konsulta publiku, tuir ministra atu halakon okupsaun illegal ne’ebé mak durante ne’e akontese iha Dili.

“Hau sei prepara regulamentus barak antes lei ne’e sai, hanesan prepara regulamentu konaba re-embolsu, taxa no sira seluk ne’ebé presiza iha nia regulamentu, ho ida ne’e hau husu atu ema hotu bele fo sira nia kontribuisaun, tanba lei refere importante ba ema hotu,” dehan Ministra Lúcia.

Iha fatin hanesan Administrador distritu Dili, Ruben Braz hateten, durante ne’e iha investores barak mak hakarak atu tau sira nia intrese hodi mai investe iha Timor Leste, maibe sira sei duvidas ho Lei rainian ne’ebé seidauk klaru.

Durante konsluta publiku lao, komunidade sira hato’o mos sira nia prekupasoens katak, durante ne’e iha komunidade balu ne’ebé sira nia rai fa’an ona ba ema seluk sira fa’an tan ba dahruak. Nune’e sira husu atu konsulta publiku refere tenki hala’o mos to’o iha vaze.

Konsulta publiku bad ala 13 ne’ebé halao iha salaun Deta Nova Dili ne’e hetan partisipasaun maximu hosi autoridades lokais inklui mos nasionais.

Iha fatin hanesan, partisipantes ejije mos katak, iha future mai, wainhira ante projektu lei rai nian ne’e sai ona hanesan lei, labele atu vale deit ba ema ki’ik, ki’ak no mukit sira maibe tenki vale ba ema hotu enklui mos membru governu sira.



Ananias Babo Horta
Media Officer Ministerio da Justisa.
No Kontaktu : (670) 7348624
Por Ananias Babo Horta