LEI EXPROPRIASAUN BA UTILIDADE PÚBLIKU APROVA ONA IHA SESSAUN ESPESIALIDADE IHA PARLAMENTU NASIONÁL

DÍLI, PN – S.E. Ministru Justisa Ivo Valente hala’o diskusaun espesialidade ho Komisaun A, Komisaun Assuntu Konstitusionais, Justisa, Administrasaun Públika, Poder Lokal, Anti-korupsaun kona-ba proposta Projetu Lei Expropriasaun ba Utilidade Públiku nian, diskusaun ne’e hala’o iha Sala Konferénsia Parlamentu Nasionál (PN) Díli, iha loron Kuarta-Feira (15/02/17).

Diskusaun espesialidade kontinua hosi artigu 50, Lei Expropriasaun ne’ebé mak atu hatu’ur lei ida ne’e hodi aplika no kria regras ho prosedimentu ba problema propriedade privadu hodi sai hanesan utilidade públiku. Artigu 50 no artigu sira tuir mai, foka liubá prosedimentu legál no oinsá mak halo prosesu arbitrajem ida kuandu parte-rua (Governu no rain-na’in) laiha konkordansia. Lei ne’e mós fó espasu katak, sé laiha nafatin konkordansia entre parte-rua, prosesu tuir mai bele halo rekursu, nune’e sei hakotu liu hosi dalan Tribunál nian.

Reuniaun ba diskusaun lei ne’e prezide hosi Prezidente Komisaun A, Sra. Carmelita Caetano Moniz no Vise-Prezidente Arão Noé de Jesus da Costa Amaral, no hetan mós prezensa hosi membru komisaun sira ne’ebé mai hosi várias bankada parlamentár nian mak hanesan; Partidu CNRT, Partidu Fretilin, PD no Partidu Frente Mudança.

Kestaun balun mak mosu hosi membru Komisaun A em relasaun ho avaliasaun ba rai privadu sira, oinsá prosesu administrativu sira, mekanizmu foti dezizaun hosi juíz kuandu lori ba Tribunál, konsultoria no peritus sira, kalkúlu ba re-alojamentu no valór rai no seluk-seluk tán.

Iha proposta Lei Expropriasaun, Ministru Ivo Valente esplika kona-ba instrumentu leis wainhira atu hákotu disputa entre Governu no rai-na’in bele determina ho Kódigu Prosesu Sívil, sé juíz duvida bele husu mós apoiu hosi instituisaun relevantes, peritus nasionál no internasionál kona-ba valór bens imóveis ne’ebé mak atu expropria, hodi nune’e determina justu tuir Konstitusaun RDTL ba intersadu sira.

Relasaun ho folin rai, Ministru Ivo Valente eklarese katak, “folin rai no propriedades privada ne’ebé Governu/ Estadu atu expropria sei determina hosi Decreto-Lei ketak ida, hodi nune’e bele sai matadalan bainhira halo expropriasaun.”

Diskusaun espesialidade iha Komisaun A Parlamentu Nasionál, proposta Projetu Lei Expropriasaun ba Utilidade Públiku hamutuk artigu 69 aprova ona. Tuir planu redasaun finál sei lori ba Plenária PN atu halo apresiasaun no halo votasaun ba aprovasaun finál.

Akompaña Ministru Ivo Valente iha diskusaun espesialidade ne’e mak; Sekretáriu Estadu Terras e Propriedades Jaime Xavier Lopes, Diretór Terras no Propriedades Romão Guteres, Diretór DNAJL Nelinho Vital, Xéfi Departementu sira, assessór sira no tékniku lejizlasaun nian.

Maria de Lourdes Xavier Lin
Media Officer
Gabinete Ministru Justisa